درباره چه کسی در گورنوشته ی جیم موریسون مدفون است؟
اگر در جوانی بمیری، اختیار جسدت به دست خانواده و دوستانی میافتد که تو را دفن میکنند. پیش از اینکه بمیری به گورستان فکر نمی-کردی. جایی که در آن برای ابدیت خاک میشوی را حتی در دورترین تصوراتت از آینده هم نمیتوانی ببینی. امکان ندارد که به آنجا فکر کنی. سربههوا به زندگیات ادامه میدهی و در شغلی که برای خودت انتخاب کردی اسم و رسمی میسازی. مگر اینکه واقعاً استثنایی و اعجوبهای در بصیرت و دوراندیشی باشی، امکان ندارد به نوشتهی روی سنگ قبرت فکر کنی.
یک نمونهی بارز، جِیمز داگلاس موریسون است. خوانندهی گروه دورز با اینکه شاعر نامداری بود، اما هیچوقت در دفتری که شعرهایش را در آن مینوشت، برای نوشتهی روی قبرش شعری ننوشته بود. وقتیکه در جوانی مرد، پیدا کردن نوشتهای که او را خلاصه کند، بر گردن بازماندههایش افتاده بود. نوشتهای که درنهایت برایش انتخاب کردند، به زبانی بود که او نه هیچگاه حرف زده بود و نه خوانده بود، نه زبانی بود که او رابطهی خاصی با آن داشته باشد. حتی آن زبان در دنیا زنده نیست.
بر روی سنگقبر معروف جیمز داگلاس موریسون در گورستان پییِر لاچیس در مرکز پاریس، پلاکی برنزی وجود دارد که بر رویش سه خط نوشتهشده است: اسم کامل، تاریخ (مثلاً ۱۹۴۳ تا ۱۹۷۱)، سپس چهار کلمه به زبان یونانی باستانی. در کتاب "جیم موریسون: یاغی شاعر" نوشتهی والاس فائولی و در زندگینامههای معتبری مانند "جیم موریسون: زندگی، مرگ و افسانه" نوشتهی استِفِن دیویس، ترجمهی آن را بهصورت "وفادار به روحش" آوردهاند. اما هر خوانندهی انگلیسیزبان باسوادی تشخیص میدهد که در دل عبارت، کلمهای مشکلدار وجود دارد که اصولاً در زبان انگلیسی غیرقابل ترجمه است، و آن کلمه دایمون است ("دایمونا" همان دایمون در حالت مفعولی آن است) بعضی از کتابچههای راهنما که به تأثیر بسیاری از نقدها، از ترجمهی دمدستی کلمه طفره رفتهاند، قبر نوشتهاش را بهصورت "وفادار یا پابرجا به دایمون خود" آوردهاند.
این کار با اینکه کمی دقت به معنی آن اضافه میکند، هرچند موضوعی را باز میکند که خود دچار مشکلات فراوانی است. دایمون میتواند به معنای روح باشد، یا ایزد نگهبان، صدایی درونی، یا سرنوشت؛ یا که همچنین میتواند به معنی شیطان باشد، موجود پلیدی از جهنم. کدامیک از این معنی یا معنیها میتواند منظور نویسندهی قبرنوشته باشد؟
چیزی که این سؤال را پیچیدهتر میکند، این است که پدر جیم موریسون، دریادار جورج استِفِن موریسون این قبرنوشته را انتخاب کرده است. دریکی از تفسیرهای ریشهی آن قبرنوشته، پدر موریسون، ازآنجاییکه بعد از بازنشستگیاش از نیروی دریایی ایالاتمتحده کمی یونانی یاد گرفته بود، خودش عبارت را درست کرده بود. در تفسیر دیگری، پدر موریسون با یک پروفسور ادبیات کلاسیک مشورت کرده که او عبارت معروفی از ادبیات یونان باستان را به او پیشنهاد داده. همانطور که خواهیم دید، هیچکدام از این تفسیرها دقیق نیست. اما با فهم بیشتر از اینکه چه اتفاقی واقعاً رخداده است، به داستان عجیبی برمیخوریم: یک پدر نظامی، فرزندی بدنام که در جوانی جان خود را ازدستداده و سنگقبری که بهصورت واضحی به تسخیر شدن توسط ارواح پلید اشاره میکند.