کتاب حقایقی درباره مخاطرات محیطی نشر انتشارات دانشگاه تبریز

بلایای طبیعی تدریجی مانند خشک‌سالی،‌ قحطی و بیماری‌های واگیر که به تدریج جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهند. گرچه مفهوم بلایای طبیعی به طور معمول زلزله، ‌سیل، زمین لغزش، ‌آتش‌فشان و برخی دیگر از اینگونه پدیده‌ها را در اذهان تداعی می‌نماید، اما امروزه به علت مداخله بی‌رویه انسان در محیط زیست، ابعاد این قبیل بلایا گسترده‌تر شده و از چارچوب مفاهیم رایج آن فراتر رفته است. انسان همواره به توسعه که لازمه آن منابع طبیعی است، نیازمند بوده و بر این اساس سیمای طبیعت بویژه زمین را با ایجاد سکونت‌گاه‌ها، توسعه حمل و نقل، نابودی جنگل‌ها و مراتع، ‌فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی، ‌بهره برداری از معادن، ‌ایجاد سدها و تغییر مسیر رودخانه‌ها تغییر داده است. از طرفی افزایش جمعیت، پیشرفت فن‌آوری و در نتیجه گسترش فرهنگ مصرف و به دنبال آن نیاز انسان به منابع طبیعی و انرژی، ‌موجب تغییرات شدیدتر و گسترده‌تر از گذشته در محیط زیست شده است. گرم شدن کره زمین، ‌کاهش لایه ازون، بارآن‌های اسیدی، ‌آلودگی هوا، ‌آلودگی شیمیایی آب و مواد غذایی،‌ نابودی و کاهش تنوع زیستی و بالاخره تغییرات آب و هوا، ‌نمونه‌هایی از این قبیل بلایا هستند. به دلیل عدم آگاهی و زیاده‌خواهی انسان، ‌ابعاد حوادث گسترده شده که علی رغم دسترسی به فن‌آوری پیشرفته و حجم اطلاعات مورد نظر، ‌عملا مقابله با آن‌ها بسیار مشکل شده است. ‌آمار و تحقیقات نشان می‌دهد که در حدود ۹۰ درصد از بلایای طبیعی که در جهان رخ می‌دهند در ارتباط با عوامل اقلیمی می‌باشند که در برخی از مناطق جهان این موضوع به ۱۰۰ در صد می‌رسد. یک تغییر کوچک در اقلیم با تغییر پذیری اقلیمی در بسیاری موارد می‌تواند منشا تغییرات بزرگ در شدت و میزان وقوع رخدادهای شدید اقلیمی و بلایای طبیعی باشد. هرساله بلایای طبیعی گوناگون از جمله زلزله، ‌سیل، توفان، ‌خشک‌سالی، لغزش زمین، و ‌آتش‌فشان مناطق مختلف جهان را دچار مصیبت و انسان‌ها را گرفتار می‌سازد.