- وزیری دانا
ابوعلی حسن بن علی بن اسحاق طوسی شناخته شده به خواجه نظامالملک طوسی وزیر نیرومند دو تن از شاهان بزرگ دوره سلجوقیان، آلپ ارسلان و ملکشاه یکم در ایران بود. از آنجا که دانش اندوزیاش در شهر طوس بود طوسی خوانده میشد. وی در زمان پادشاهی غزنویان چشم به جهان گشود؛ و در آغاز از دیوانسالاران و پس از برکناری عمیدالملک کندری که با تحریک خود او انجام شد، وزیر آلپ ارسلان و همچنین آموزگار ولیعهد خردسالش ملکشاه شد و ۲۹ سال در این جایگاه بود. با مرگ الب ارسلان، خواجه نظامالملک، ملکشاه را که بیش از هفده یا هجده سال نداشت به شاهی رساند و خود، کار گرداندن کشور ایران را که اکنون دچار گرفتاریها و نابهسامانیهای بسیاری بود به دست گرفت. به کوشش او که مرد کاردانی بود گرفتاریهای بسیاری از دستگاه سلجوقی دور شد و ملکشاه به نیرو و چیرگی بسیاری در کشور رسید. خواجه دست به ایجاد مدارسی زد که در تاریخ بنام وی به مدارس نظامیه مشهور است و همان مدارسی هستند که بعدها سرمشق دانشگاهها شدند؛ که مهمترین آنها عبارت بودند از نظامیههای بغداد، موصل، نیشابور، بلخ، هرات، مرو، آمل، گرگان، بصره، شیراز، اصفهان. در واپسین سالهای پادشاهی ملکشاه، میان او و خواجه اختلافاتی پیشآمد که سرانجام به کنار گذاشتن او از وزیری و سپس ترور مشکوک خواجهنظامالملک انجامید. این ترور هنگامی که خواجه با اردوی شاهی از اصفهان به بغداد میرفت در بروجرد در نزدیکی نهاوند به دست کسی که رخت صوفیانی پوشیده با ضرب کارد سینه و رگش زخمی شد و یک روز پس از آن درگذشت.
- زندگی
آوانامه با همکاری انتشارات مدرسه کتاب صوتی «خواجه نظامالملک» را از مجموعه کتابهای فرزانگان برای علاقمندان به زندگی بزرگان این سرزمین با صدای حامد حشمتی تولید و منتشر کرده است.
- بخشی از اثر
به اینسان، سکههای حسن را از چنگ او بیرون میآورد. حسن که تحمل این مظالم را نداشت، روزی به خدمت امام موفق رفت تا چارهی کار بجوید. امام موفق از عالمان مورد اعتماد سلجوقیان بود که حسن نیز مدتی نزد او درس خوانده و شاگردی کرده بود. او با شنیدن سخنان دردآلود حسن، تبسمی کرد و گفت: «هیچکس بر سرنوشت دیگری آگاه نیست؛ مگر خدای قادر و توانا. آیا آنچه که پروردگارت برای تو مقدر کرده است، میپذیری؟»