کتاب بوم شناسی مناطق جزرومدّی نشر انتشارات دانشگاه تهران

بوم‌شناسی علم رابطه‌هاست. این رابطه‌ها چه از نوع ساده تا انواع بسیار پیچیده، همانند یک شبکۀ بزرگ در‌هم‌تنیده عناصر موجود در دنیای زنده و غیرزنده را به هم پیوند داده‌اند و این‌گونه باعث شکل‌گیری حیات و همچنین تداوم آن در کرۀ زمین (و شاید جاهای دیگر در این جهان) شده‌اند. بنابراین، مطالعات بوم‌شناختی از اهمیت فراوانی در علم زیست‌شناسی برخوردار هستند. مناطق بین‌جزرمدّی ازجمله مناطق بسیار مناسب برای جست‌وجوی روابط زیستی و غیرزیستی و مطالعۀ نوع میان‌کنش‌های آنهاست. مناطق ساحلی از نظر تنوع زیستی بسیار غنی‌اند و درواقع درصد قابل‌توجهی از گروه‌های جانوری و گیاهی دریاها در آن ساکن هستند، به همین دلیل سواحل به‌عنوان آزمایشگاه‌هایی طبیعی برای آشنایی اولیه با حیات دریاها هم شناخته می‌شوند. ایران در حدود 5800 کیلومتر خطوط ساحلی دارد که 85 درصد آن متعلق به سواحل جزرومدی مرتبط با دریاهای آزاد واقع در جنوب کشور است و تنها حدود 15 درصد (890 کیلومتر) آن مربوط به سواحل دریای خزر در شمال کشور است. گسترۀ طول سواحل خلیج فارس و دریای عمان (4070 کیلومتر) در سرزمین اصلی ایران از مرز ایران با عراق در استان خوزستان شروع می‌شود و با گذر از سواحل استان‌های بوشهر، هرمزگان و سیستان‌‌و‌بلوچستان در خلیج گواتر که مرز ایران و پاکستان در آن واقع است، خاتمه می‌یابد. به این گسترۀ وسیع، مجموع طول سواحل جزیره‌های ایرانی واقع در خلیج فارس را هم باید اضافه کرد، که در این صورت طول سواحل جنوب ایران به حدود 5000 کیلومتر خواهد رسید. در طول این خطوط ساحلی زیستگاه‌های جزرومدّی متنوعی وجود دارند که علاوه بر داشتن اهمیت‌های اقتصادی و تفریحی، مطالعۀ آنها از جذابیت‌های علمی بسیاری برای محققان مختلف، به‌خصوص زیست‌شناسان دریایی برخوردار است. انواع بوم‌سازگان‌های ساحلی مانند سواحل صخره‌ای و ماسه‌ای، پهنه‌های گلی وسیع، مصب‌های جزرومدّی و جنگل‌های حرا را می‌توان در سواحل جنوب ایران یافت که علاوه بر داشتن ویژگی‌های مشترک با یکدیگر، هر کدام از آنها ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی هم دارند و آشنایی با آنها برای زیست‌شناسان دریایی امری بسیار ضروری است. نویسندگان این کتاب که از محققان پیشرو در بحث مطالعۀ سواحل هستند، انواع سامانه‌های جزرومدّی را با دقت زیر ذره‌بین برده‌اند و با دیدی جهان‌شمول مبانی بوم‌شناسی این سامانه‌ها را در این کتاب گردهم آورده‌اند. اگرچه بیشتر مطالعات خود نویسندگان در سواحل بریتانیا و مناطق نزدیک آن بوده است، اما در سراسر کتاب شاهد مثال‌هایی فراوان از دیگر نقاط دنیا –از قطب شمال تا قطب جنوب– هم هستیم که این جامعیت در بیان مطالب، این کتاب را برای علاقه‌مندان موضوع بوم‌شناسی سواحل بسیار غنی و خواندنی کرده است. مطالب کتاب برای دانشجویان رشته زیست‌شناسی دریا در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری مفید خواهد بود، به خصوص برای آنهایی که قصد شروع یک مطالعه در مناطق ساحلی را دارند.