کتاب برنامه غنی‌سازی زندگی شخصی کودکان

خودآگاهی

من منحصربه فرد و بی بدیل هستم.

در برنامه ی غنی سازی زندگی تاکید بر برنامه ی آموزشی است که احساس ارزشمندی فردی را در بچه ها برمی انگیزد. این احساس ارزش با ویژگی های جسمانی، عقلانی، هیجانی و تصمیم گیری تعریف می شود. ما بر این باور هستیم که، ارزشمندی هر فرد، زمانی که دیگران به خصایص مثبت او توجه کرده و ویژگی های مورد نظر را تحسین می کنند، افزایش می یابد. در تعامل بین بزرگ سالان و کودکان، احساس ارزشمندی به فرد تحسین کننده نیز باز می گردد و عزت نفس او را هم افزایش می دهد. توصیه ی ما این است که هر فرد، حداقل در طول هفته چندبار تعریف و تمجید شود یا حتی به او پاداش ملموس داده شود. در فرایند آموزش کودکان، موضوعات زیر باید مورد بحث قرار گیرد.

• معنای واژه های منحصربه فرد و بی بدیل چیست؟
  
• آیا همه ی افراد دارای خصایص مورد نظر هستند یا فقط تعدادی از افراد این ویژگی ها را دارند؟
  
• چه تعداد انسان در کل جهان دقیقاً شبیه شما هستند؟
  
• آیا می توانید برخی از چیزهایی را که می تواند انسان ها را منحصربه فرد کند، مشخص کنید (برای مثال مهارت ها، شخصیت، ویژگی های خانوادگی و...)؟
  
• چه چیزهای شگفت انگیزی درمورد جسم انسان وجود دارد (برای مثال رشد کردن، خوددرمانی، تولیدمثل و...)؟
  
• چرا انسان ها بی بدیل هستند (در خانه، مدرسه یا جهان)؟
  
• معنی واژه هایی چون، قدرت و ضعف چیست؟
  
• چرا انسان ها باید نقاط ضعف خود را بشناسند؟
  
• آیا اگر در بعضی از کارها و امور، به خوبی عمل نمی کنید باید از دست خودتان عصبانی باشید؟
  
• چرا بهترین دوست شما خودتان هستید؟
  
• چگونه می توان با دوست داشتن خود، به دیگران کمک کنیم؟
  

برای این که بتوانید سوالات مورد نظر را به بحث و تحقیق بگذارید، لازم است به کودک کمک کنید گام به گام خودش را بهتر بشناسد و زمینه های منحصربه فرد خود را کشف کنند. از کودکان بخواهید که:

۱- جست وجو کنند که چند نوع گروه خونی وجود دارد، سپس گروه خونی خود را کشف کنند و در محل مهدکودک یا مدرسه ی خود ببینند چه تعداد از بچه ها، دارای گروه خونی مشابه با یک دیگرو مشابه با آن ها هستند.
۲- به تفاوت های بچه ها و حتی بزرگ سالان توجه کنند و این تفاوت ها را از طریق نقاشی یا صحبت با دیگران به بحث بگذارند.
۳- از طریق دفترچه های تلفن خانگی، اسامی افرادی را که به اسم آن ها شباهت دارند، مشخص کنند. در این راستا آن ها می توانند در محله ها یا جاهای مختلف، نام های خانوادگی را که با نام خانوادگی آن ها مشترک است تشخیص دهند.

به کودکان کمک کنید که بتوانند تفاوت های جسمانی و خانوادگی خود را با دیگران درک کنند.

فعالیت های خلاقانه در زمینه ی درک تفاوت ها:
از کودکان بخواهید که:
۱ـ انگشتان خود را جوهری کنند و اثر انگشتان خود را بر روی کاغذ های سفید بگذارند، سپس با تهیه ی مجموعه ای از اثرات انگشت، آن ها را کنار یک دیگر قرار دهند و خطوط متفاوت یا مشابه یک دیگر را بررسی و مقایسه کنند.
۲ـ داستان هایی درمورد ویژگی های خود بنویسند و مشخص کنند که اگر روزی مشهور شدند، به دلیل کدام خصیصه یا ویژگی های خود به این شهرت دست یافته اند. سپس می توان مشخص کرد که اگر بخواهند مشهور شوند چه راه هایی برای این کار وجود دارد.

در راستای تمرین های فوق می توان از بچه ها خواست که:
۱ـ با خانواده ی خود یک مجموعه ی شخصی درمورد زندگی شان تهیه کنند. در این مجموعه ی شخصی آن ها می توانند علایق، عادت ها، دوستان و اهداف خود را ذکر کنند.
۲ـ ۱۰ تا از بهترین های خود را نام ببرند. منظور از ۱۰ تا از بهترین ها این است که کودکان ۱۰ چیزی را که درمورد خود دوست دارند، در فهرستی بنویسند و مشخص کنند که کدام یک از این ۱۰ مورد، بهتر از بقیه است. برای مثال آن ها می توانند درمورد مهارت خود در نقاشی، کمک کردن به مادر در امور خانه، توانایی نوشتن برخی حروف یا کلمات، یا رفتارهای خوب شان صحبت کنند.
در برنامه ی غنی سازی زندگی، علاوه بر تمرین های مذکور، معمولاً به کودکان کمک می شود تا درمورد یک اتفاق غیرمعمول در زندگی شان داستانی بیان کنند یا درصورت امکان بنویسند. معمولاً اسم برنامه ی مذکور «بزرگ ترین ماجراجویی من» نام گذاری می شود.
علاوه بر این، کودکان تشویق می شوند که توان مندی های خود را تحت عنوان «انسان قدرت مند» یعنی چیزی که منحصراً انسان ها می توانند انجام دهند و از عهده ی حیوانات و ماشین آلات بر نمی آید، شناسایی کنند.
برای این که بتوانید به کودکان آموزش دهید که نسبت به خود، آگاهی بیش تری به دست آورند، تمرین های زیر را انجام دهید:

۱- یک صفحه کاغذ در اختیار آن ها قرار بدهید و به آن ها کمک کنید با یادداشت کردن اسم شان در وسط کاغذ هر مهارتی را که بلد هستند فهرست کنند و سمت چپ اسم خود یادداشت نمایند. در سمت راست نیز تمامی علایق خود را با کمک شما شناسایی و بر روی کاغذ بنویسند.

برای آن که تمرین مورد نظر جذاب تر شود از آن ها بخواهید که در روزنامه و مجلات جست وجو کنند و در رابطه با هر مهارت و علاقه ای که روی کاغذ نوشته اند، عکس، منظره یا تصویری دل خواه را بیابند، آن ها را از روزنامه جدا کرده و کنار مهارت یا علاقه ی مورد نظر بچسبانند.

همین کار را نیز می توان به صورتی دیگر انجام داد:

۲- از کودکان بخواهید زندگی خود را تعریف کنند و با کمک دیگران زندگی نامه ی خود را بنویسند. کودکان باید هر واژه و هر جمله درمورد زندگی واقعی خود را با تصاویر و نقاشی هایی که دوست دارند، تکمیل کنند. برای مثال، زمانی که از تولد خود حرف می زنند، در کنار آن عکسی از جشن تولد خود را می چسبانند، تکه هایی از کاغذ های کادو را می توانند کنار هدایایی که گرفته اند قرار دهند. حتی در رابطه با غذاهایی که دوست دارند، می توانند دانه هایی از حبوبات و غلات را بچسبانند. در این زندگی نامه، کودکان نقاشی و عکس هایی از خود، تصاویر یا عکس های اعضای خانواده، نقاشی یا تصویری از جایی که به دنیا آمده یا زندگی می کنند، شکل هایی از غذا ها، تکه هایی از اسباب بازی ها، یا حتی تصاویری از کتاب ها و بازی های خود را قرار می دهند. حتی می توان کودکان را تشویق کرد که در داستان زندگی خود، با بچه های دیگر شریک شوند، سپس از کودکان بخواهید پس از مدتی کتاب های خود را با یک دیگر مقایسه کرده تا شباهت ها و تفاوت های خود را با دیگران درک کنند. این کار را می توان به صورت یک پروژه ی چند ماهه قلمداد کرد و به کودکان کمک کرد که در طول چند ماه آن را تکمیل کنند. سپس می توان کتاب های زندگی کودکان را با یک دیگر مقایسه کرد.

برای افزایش تعامل کودکان با یک دیگر، می توان از آن ها خواست که تصاویر و عکس هایی از چند سال گذشته ی خود، حتی دوران تولدشان را به مهد یا مدرسه بیاورند و آن ها را روی تابلوی اعلانات بچسبانند. سپس از کودکان خواسته می شود با نگاه به عکس های گذشته حدس بزنند که کدام عکس، متعلق به کدام کودک است.
در برنامه ی غنی سازی، معمولاً از مربیان خواسته می شود که:

۱- روز تولد دانش آموزان را هم راه با جمله ای زیبا بر روی تابلوی اعلانات بنویسند. این جملات می توانند با کمک خود کودکان تکمیل شود.
۲- از کودکان بخواهند که در روز تولد شان برای کلاس خود شعر، داستان یا یک نقاشی بیاورند. اگر چند بچه، باهم در یک روز متولد شده باشند، از آن ها خواسته می شود که به صورت مشترک در یک سری فعالیت ها مانند نقاشی یا داستان گویی مشارکت کنند و فعالیت گروهی خود را در روز تولدشان به بقیه ارائه دهند.

برای آن که کودکان به ویژگی های یک دیگر پی ببرند، فضایی را تهیه کنید که هر کودک بتواند بر روی مقوایی به اندازه ی Α4، هر چیزی را که مایل است درمورد خود بر روی آن ثبت کند و در مکان مشخص شده بچسباند. نمونه ای از مقواهای مورد اشاره تحت عنوان «همه چیز درباره ی من» در زیر آورده شده است.

در آخرین تمرین می توان از کودکان خواست که یک خط زمان را برای خود در نظر بگیرند و، احساسات خوب یا احساسات ناراحت کننده ی خود را بر روی این خط زمان، مشخص کنند یا این که تجربه ها، موفقیت ها و تغییرات خود را بر روی آن ثبت نمایند. حتی می توانند در فضای هر قطعه از زمان، عکس ، تصاویر یا مطالب و اشکالی را از روزنامه ها جدا کرده بر روی آن بچسبانند. نمونه ای از تصویرِ «خط زمان» در زیر آورده شده است.

مقدمه ی نویسندگان

برنامه ی غنی سازی زندگی شخصی کودکان، برای اولین بار بر مبنای آموزش مهارت های زندگی و ارتقاء هوش هیجانی کودکان تدوین شده و ضمن بازنگری در جهت آموزش به کودکان و ایجاد انگیزه در آن ها، به صورت طرحی برای پیشرفت آن ها در عرصه ی زندگی شخصی شان درآمد. این برنامه، به کودکان دیدگاهی جدید از «خود» ارائه کرده و مهارت های مختلف و ارزشمند را در اختیار آن ها قرار می دهد.
از طریق این مهارت هاست که آن ها می توانند با جهان اطراف شان به تعامل پرداخته و نقش خود را در اجتماع ایفا کنند. این برنامه به کودکان می آموزد که ویژگی های بدنی و روان شناختی آن ها بی بدیل است و هیچ جانشینی برای تفکر، احساسات و حالات آن ها وجود نخواهد داشت. برنامه ای که تدوین شده، اختصاصاً از پیش دبستان تا آخر دوره ی ابتدایی را دربر می گیرد. اهداف درسی آموزش مذکور، دقیق و در عین حال جامع طرح ریزی گردیده و به صورتی معرفی شده است که مربیان و والدین بتوانند به آسانی از آن استفاده نموده و در فرایند آموزش، نقش هدایت گری خود را به خوبی اجرا کنند. از این نظر، برنامه ی غنی سازی زندگی شخصی کودکان، برنامه ای جامع برای ارتقاء زندگی فردی و جمعی آن ها است. این برنامه به کودکان یاد می دهد که از طریق دانش و مهارت های پایه ای، بر زندگی خود مسلط شوند، توانایی های بالقوه ی خود را شناسایی کنند و از آن چه نمی دانند، به سوی آن چه می دانند، با کمک و هدایت گری بزرگسال و خودهدایت گری حرکت نمایند. این برنامه قادر است حوزه های شخصی زندگی کودکان را اصلاح کرده و به اهداف زیر دست یابد:

• افزایش رشد عزت نفس کودکان
  
• افزایش مسئولیت پذیری در قبال خویشتن
  
• تقویت مهارت های اجتماعی مثبت
  
• ایجاد اشتیاق مستمر برای یادگیری بیش تر
  
• گسترش مهارت های تصمیم گیری
  
• ارتقاء تفکر انتقادی
  
• محافظت از خود و کاهش آسیب های ناشی از مصرف داروهای غیرمجاز یا مواد مخدر
  
• ارتقاء احساس کنترل و اختیار، در جهت مسئولیت پذیری بیش تر نسبت به زندگی اجتماعی
  

محتوای این دوره ها، اغلب در آموزش های مختلفی که در سطح جامعه انجام گردیده، آزموده شده و به صورتی سازگار با فرهنگ ایرانی، تدوین گردیده است. هدف از این برنامه ها در طی مطالعات و برنامه های اجرایی، این بوده است که کودکان ایرانی بتوانند کودکانی مستقل، با انگیزه، موفق و یاری رسان باشند و با توجه به آسیب های احتمالی موجود در سطح جامعه، به سلامت یا با کم ترین آسیب، فرایند بزرگ سال شدن را طی کنند.
زمانی که کودک ایرانی، مهم ترین دارایی خود را جسم و روان خویش بداند و برای آن ارزش قایل باشد، قادر است برای ارتقاء، بهبود و اصلاح آن تصمیم های بهتری را اتخاذ کند. ارتقاء عزت نفس، قدرت تصمیم گیری، تفکر انتقادی و آگاهی از روش های سالم سازی جسم و روان، این انگیزه را در کودکان ایجاد می کند که به نحوی شایسته تر از ویژگی های فیزیکی و روان شناختی خود مراقبت کنند. سه مفهوم اساسی در این روند عبارتند از: مراقبت، مقاومت و مداومت، که سه «میم» مهم در برنامه ی غنی سازی زندگی کودکان است.
مراقبت، فرایند حفظ خود از آسیب ها، مسئولیت در قبال جسم و روان و پیگیری برنامه های سالم سازی زندگی است.
مقاومت عبارت است از تلاش کودک به منظور حفظ خود از وسوسه های درونی، تمایلات و ترغیب های بیرونی آسیب زا.
مداومت عبارت است از پیگیری برنامه های سالم سازی زندگی شخصی.
مفهوم مراقبت و محافظت از خود، در کودکان توانایی و تمایلی ایجاد می کند که در برابر بسیاری از رفتارهای پر خطر ایستادگی کنند و جسم و روان خود را سالم نگه دارند.
مقاومت، نوعی سد روانی در برابر موقعیت های آسیب زای درونی و بیرونی است و مداومت، یعنی جدی گرفتن برنامه های سالم سازی.
در پروتکل برنامه ی غنی سازی، تلاش شده که مسئله ی اصلی به صورت یک سری جملات آگاهی دهنده مطرح شده و مورد بحث و بررسی قرار گیرد. در هر برنامه، به منظور تمرین کودکان، بخش هایی وجود دارد تا بتوانند در زندگی شخصی خود بر اساس تمرین های مذکور به مهارت های مورد نظر توجه کنند و با این برنامه ها درگیر شوند. طبیعی است که برنامه ها باید به شکل دستورالعمل های اجرایی آورده شود تا والدین و معلمان یا هر فردی که با کودکان کار می کند، شیوه ی آموزشی خود را بر اساس این برنامه تغییر دهد. بی تردید طرح مذکور، وام دار همه ی مطالعاتی است که در زمینه ی مهارت های زندگی و آموزش های هوش هیجانی صورت گرفته است. علاوه بر این، کمک ها و هم فکری های افراد زیادی در این زمینه وجود داشته که طراحان برنامه ی غنی سازی، خود را مدیون آن ها می دانند.

محافظت از بدن

محافظت از بدن، مهارتی است که همه ی کودکان باید آن را یاد بگیرند. کودکان در این درس یاد می گیرند که بدن شان ارزشی بی نهایت دارد و باید به خوبی از آن مراقبت نمایند.
مراقبت از بدن با رعایت بهداشت، حفظ سلامت، تغذیه، استراحت، فعالیت و ورزش های مختلف ارتباط مستقیم دارد. کودکان برای ورود به بحث، باید با مجموعه ای از سوالات درگیر شوند و درمورد بدن خود به بحث و تبادل نظر با بزرگ سالان بپردازند. سوالاتی که در این زمینه روشنگر هستند عبارتند از:

● چرا بدن ما ارزشمند است؟
● برای بدن ما چه قیمتی می توان در نظر گرفت؟
● چرا در زمان پیری افراد علاقه مند هستند که جوان شوند؟
● آیا بچه ها با رشد بدنی خود باهوش تر و تواناتر می شوند؟ چه طور این اتفاق می افتد؟
● چرا مراقبت از بدن تا این حد اهمیت دارد؟
● چه کسی در قبال سلامتی ما مسئول است؟ چرا؟
● آیا برخی از غذاها نسبت به بقیه سالم تر هستند؟
● اگر غذایی مسموم و ناسالم بخوریم، برای بدن ما چه اتفاقی می افتد؟
● آیا دست رسی به غذاهای سالم امکان پذیر است؟
● آیا بدن ما علاوه بر استراحت، به ورزش و تحرک نیز نیاز دارد؟
● اگر بدن ما آسیب ببیند، چگونه می توان آسیب های آن را درمان کرد؟
● آیا پزشکان می توانند قسمت هایی از بدن ما را با بدن دیگران عوض کنند؟
● به نظر شما کدام قسمت های بدن را نمی توان تعویض کرد؟
● چگونه با مراقبت از بدن خود می توانیم به دیگران کمک کنیم؟

در زمان این پرسش و پاسخ با کودکان، می توان مسائلی را مطرح کرد که کودکان را به تفکر بیش تر ترغیب کند و امکان انجام پژوهش های کوچک را فراهم نماید. برای این کار:
۱ـ کودکان را تشویق کنید با کمک بزرگ سالان بررسی کنند که پزشکان چگونه می توانند اعضای بدن افراد را تعویض کنند. درمورد قسمت هایی که قابل تعویض هستند می توان مطالعه کرد و کارکردها و اجزای آن قسمت را یادداشت و به صورت کتابچه هایی کوچک درآورد. حتی می توان از طریق سی دی های آموزشی یا تصاویر رنگی، آن قسمت ها را پیدا و چاپ کرد و در کتابچه ی آموزشی مورد نظر چسباند.
موضوع مهم این است که کودکان بدانند چه قدر اعضای بدن آن ها مهم است و چرا عضو اصلی بدن آن ها بهتر از عضو تعویضی، عمل می کند. کودکان باید یاد بگیرند که از بدن خود مراقبت کرده و اهمیت آن را بفهمند. به همین خاطر:
۲ـ از آن ها بخواهید عکس هایی را از افراد گوناگون، در سنین مختلف جمع آوری کنند، پس درمورد هر سن با آن ها به بحث بپردازید. برای مثال می توان کودکان را تشویق کرد که عکس هایی از سال مندان تهیه کنند و درمورد تفاوت بدن افراد سال مند با کودکان به صحبت بپردازند.
با سوال کردن درباره ی مفاهیمی از قبیل: طول عمر، سال مندی، و میانگین سنی مردم جامعه، می توان به کودکان آگاهی داد تا از این طریق بدانند فرایند پیری یک مرحله ی اجتناب ناپذیر است و یاد بگیرند که چگونه با انجام دادن یک سری مراقبت ها عمر خود را طولانی کنند.
به منظور آشنایی کودکان با تاثیر مواد غذایی می توان از آن ها خواست که:
۱ـ با جست وجو در اینترنت مشخص کنند که چه مقدار نمک می تواند بر بدن ما اثر مثبت یا منفی بگذارد یا چه مقدار از ویتامین ها برای رشد بدن لازم است.
۲ـ در زمینه ی تاثیر مصرف چربی ها، خوردن سبزیجات و غیره در سایت های مختلف اینترنتی جست وجو کنند و مطالب جالب آن ها را چاپ کنند و در کتابچه ای جمع آوری یا در معرض دید کودکان دیگر قرار دهند.
کودکان باید یاد بگیرند که چه غذاهایی حاوی پروتئین ها یا ویتامین ها یا کربوهیدرات ها است و چگونه هر غذا می تواند بر سلامتی آن ها تاثیر بگذارد.
زمانی که کودکان درمورد مواد غذایی مطالعه می کنند، باید درمورد ورزش، میزان و نوع آن، هم چنین درباره ی استراحت و اثرات استراحت نکردن برسلامتی نیز مطالبی بیاموزند.
زمانی که کودکان در این موارد به جست وجو می پردازند باید یاد بگیرند اولین درس با ارزش زندگی آن ها خود شان است. آن ها دارایی ارزشمند هستند و باید بتوانند در رابطه با «من» حرف بزنند و مطلب تهیه کنند. در طی آموزش هایی که در این زمینه به کودکان داده می شود باید به آنان آموخت که بسیاری از مشکلات بدن را سلول ها و سازوکارهای طبیعی بدن اصلاح و به اصطلاح، تعمیر می کنند؛ یعنی بدن یک سازوکار خودکار دارد برای مثال خراش ها، سوختگی ها، کبودی ها و بسیاری از موارد دیگر را خود بدن بهبود می بخشد اما آسیب های دیگری وجود دارد که باید از پزشک، پرستار یا افراد دیگر برای درمان و بهبود آن کمک گرفت. در این مورد از کودکان می خواهیم که:
۱ـ درباره ی نقش دارو و درمان در بهبود بیماری تحقیق کنند.
۲ـ به منظور آشنایی بیش تر بچه ها با وظایف قسمت های مختلف بدن، هر قسمت از بدن خود را به وسیله یا ابزاری تشبیه و درمورد آن وسیله یا ابزار مطلبی تهیه کنند. برای مثال از آن جا که چشم ما مانند دوربین عمل می کند، کودکان می توانند درمورد دوربین مطلبی تهیه کنند یا از آن جا که ریه های ما مانند یک هواکش عمل می کند، کودکان می توانند درباره ی انواع هواکش ها و تهویه ها مطالعه و با کمک بزرگ سالان نوشته ای در این مورد تهیه کنند. موارد مشابه دیگر عبارتند از:
ـ رایانه: چون می توانیم حساب کنیم و مسائل را تجزیه و تحلیل نماییم.
ـ اتومبیل جیپ: زیرا ما می توانیم از تپه ها بالا برویم.
ـ ضبط صوت: چون ما آن چه را که شنیده ایم می توانیم تکرار کنیم.
به منظور آگاهی بخشی به کودکان می توان از آن ها خواست که:
۱ـ ده فعالیت مفید را که هر روز برای حفظ و مراقبت از بدن خود انجام می دهند یادداشت کنند و در رابطه با شیوه ها ی بهتر انجام دادن آن ها راه هایی را پیشنهاد بدهند، برای مثال: حمام کردن، غذا خوردن، دویدن، مسواک زدن، پوشیدن لباس های تمیز، خواب کافی، بستن کمربند ایمنی در هنگام حرکت اتومبیل و....
۲ـ در چنین فعالیت هایی باید اهمیت هر عادت را به خوبی توصیف کنند.
برای آن که کودکان با عمل کردهای مختلف بدن خود آشنا شوند می توانند به روزهایی که بیمار بودند، اشاره کرده و داستانی در ارتباط با آن روزها تهیه کنند. مثلاً روزی که دل درد داشته اند، روزی که سردرد داشته اند یا زمانی که دچار آنفولانزا شده بوده اند. از این موقعیت ها می توان به منظور کمک به کودکان، برای اهمیت دادن به بدن خود و مراقبت از آن استفاده کرد. گاهی لازم است از متخصصانی دعوت کرد تا برای کودکان درمورد موضوعات مختلف صحبت کنند، برای مثال، یک متخصص تغذیه، با زبانی ساده می تواند به بچه ها آموزش بدهد که چه موادی برای بدن آن ها مفید است و مصرف چه موادی می تواند برای بدن آن ها مضر باشد؛ یا یک مربی ورزش می تواند به کودکان یاد دهد که با کدام فعالیت های بدنی ، قادرند انرژی خود را افزایش دهند و از سلامت بیش تری برخوردار شوند. کودکان باید یاد بگیرند که درست انتخاب کنند؛ به همین دلیل می توان از کودکان خواست که:
۱ـ با کمک بزرگ سالان صبحانه ای سالم و مغذی تهیه کنند و با خود به مدرسه بیاورند.
۲ـ ویتامین ها و مواد مغذی خوراکی ها را مشخص کنند.
با کمک یک متخصص تغذیه، ارزش غذایی خوراکی ها را (از نظر داشتن مواد پروتئینی و فیبری و ویتامین ها و...) مشخص کرده و به کودکان آموزش داده شود که چه موادی را برای صبحانه ی خود، که یکی از مهم ترین وعده های غذایی است، مصرف کنند.
به منظور فرح بخش کردن برنامه های آموزشی مراقبت از بدن، می توان کودکان را در آموزش گاه یا کلاس درس به دو گروه تقسیم کرد. از هر گروهی بخواهید که نمایش نامه ای خنده دار در رابطه با اشتباهات افراد در مراقبت از بدن خود تهیه کنند. اشتباهات دیگران چگونه باعث کمک به کودکان می شود تا با مشکل خود کنار بیایند. ما به کودکان یاد می دهیم که آن ها موجوداتی شگفت انگیز هستند. آن ها به موازات رشد خود باهوش تر و فعال تر می شوند و قادرند کارهایی را انجام دهند که کم تر موجودی در جهان قادر است آن را انجام دهد. کودکان محافظین اصلی بدن خود هستند. اگرچه مسئولیت اصلی این محافظت برعهده ی آن هاست اما ما بزرگ سالان ـ و کل جامعه ی انسانی ـ نیز در قبال بدن کودکان مسئول هستیم. ما به کودکان یاد می دهیم که با روش های مختلف، بدن خود را سالم نگه دارند، اما ما نیز این وظیفه را داریم که با تهیه ی غذاهای سالم، در این امر به آن ها کمک کنیم.
برای آن که به کودکان یاد بدهیم از بدن خود به خوبی مراقبت کنند جدول هایی مانند جدول زیر می توان تهیه کرد که مشخص کند، در طول هفته چه فعالیت هایی را می توان انجام داد تا بدنی سالم تر داشت.

 جدول زیر باید مجموعه ای از رفتارهای کودکان را از صبح تا شب دربر بگیرد و مشخص کند که هر کودک این فعالیت ها را چندبار و به چه صورتی انجام می دهد. با چنین آموزش هایی، می توان امیدوار بود که کودکانی سالم تر و قوی تر داشته باشیم.