عقل و قلب در قرآن به عنوان دو ابزار مهم شناخت انسان مطرح شده است، تا راه را هموار کند که انسان با دقت و دید بازتری از موهبت الهی هستی بهرهمند شود. در اهمیت جایگاه این بحث، همین بس که در قرآن کریم بیش از سیصد بار به واژههای تعقل، تفکر، تذکر، تدبر، تفقه و... تأکید شده است. همچنین در برخی آیات، از قلب انسان به عقل تعبیر شده و به عنوان وسیلهای برای دریافتهای شهودی معرفی گردیده و به انسان توصیه شده است با بهرهمندی از آیات تکوینی و تشریعی و استعانت از عقل، راه تکامل و بندگی را بیابد و دریافتهای قلبی خود را از دریافتهای وهمی بازشناسد.
عقل موهبتی است که خداوند متعال به انسان ارزانی داشته و به واسطه آن، امکان شناخت حق از باطل برایش فراهم شده و از این روست که عقل در عرض سایر منابع دینی، حجت الهی و منبعی مستقل قلمداد میشود.