پاتوق مجازی کتاب‌بازها کجاست؟ معرفی شبکه‌های مجازی کتاب
پیش‌ترها، آن زمان که خبری از تلفن‌های هوشمند و حتی اینترنت نبود، ما کتاب‌دوست‌ها دلمان می‌خواست دور هم جمع شویم و از داستان‌ها بگوییم و از شخصیت‌هایی که دوست داریم حرف بزنیم و خلاصه کنار همدیگر در دنیای قصه‌ها غرق شویم. حالا میان شبکه‌های اجتماعی مختلفی که آمده‌اند و هرکدامشان هم به شکلی ما را سرگرم کرده‌اند، شبکه‌هایی هم ساخته شده مخصوص کتاب‌بازها و کرم کتاب‌ها. این فضاها که امکانات متنوع و جالبی دارند، پاتوق عاشقان کتاب است. نگاهی می‌اندازیم به بعضی از معروفترین شبکه‌های اجتماعی مخصوص کتاب‌بازها.
گودریدز
بدون شک معروفترین شبکه اجتماعی برای کتاب‌بازها همین گودریدز goodreads.com است که بیشتر از ۹۰ میلیون عضو از سراسر جهان دارد و از چند سال پیش با ادغام شبکه اجتماعی «شلفاری»، بزرگ‌تر از قبل هم شده است. امکانات زیادی در این سایت وجود دارد که در این فرصت کوتاه نمی‌شود به تمامی‌شان اشاره کرد اما سعی می‌کنیم بخش‌های مختلف آن را تیتروار برایتان بگوییم. گودریدز می‌تواند برای شما مثل یک کتابخانه منظم باشد؛ جایی است که می‌توانید کتاب‌هایتان را در قفسه‌های مختلفی بگذارید. در گودریدز کنار هر کتاب نشانه‌ای وجود دارد که این امکان را بهتان می‌دهد که کتاب را در سه حالت «خوانده‌شده»، «در حال خواندن» و «می‌خواهم بخوانم» قرار دهید. جدا از این گروه‌بندی پیش‌فرض، خودتان هم می‌توانید دسته‌هایی را نامگذاری و تعیین کنید و کتاب‌هایتان را در آن‌ها قرار دهید.
در گودریدز شما می‌توانید به کتاب‌ها امتیاز بدهید و یادداشت و نظر خودتان را هم درباره‌اش بنویسید و با دوستانتان به اشتراک بگذارید. آن‌ها می‌توانند پست شما را لایک کنند و نظرشان را پایین آن بنویسند. همچنین در این شبکه اجتماعی جمع‌های آنلاین زیادی هم وجود دارد که می‌توانید در آن‌ها مشارکت کنید و حرفتان را با دیگران در میان بگذارید (یکی از معروفترین این جمع‌ها «کتاب‌هایی که باید به فیلم تبدیل شوند» است). شرکت در چالش‌ها، ارتباط گرفتن با دیگر کاربرها، خواندن مصاحبه با نویسندگان و نوشتن بخش‌های خواندنی کتاب‌ها در صفحه خودتان از دیگر امکانات این شبکه اجتماعی است.
ایرانیان کتاب‌خوان نیز در گودریدز فعال هستند و می‌توانید یادداشت‌ها و نظرات زیادی از ایرانیان را درباره کتاب‌ها پیدا کنید، از جمله کتاب‌های مورد توجه در گودریدز ایرانیان می‌توان به : بادبادک باز، شازده کوچولو، مزرعه حیوانات و ناطور دشت اشاره کرد.
برای گرفتن پیشنهاد کتاب، چند راه وجود دارد؛ می‌توانید به پیشنهادی که خود گودریدز به شما می‌گوید نگاه کنید. اما اگر می‌خواهید پیشنهاد دقیق‌تری داشته باشید، می‌توانید درخواست خودتان را بنویسید و ثبت کنید تا رفقایتان بیایند و پیشنهادهایشان را برایتان بنویسند. در آخر باید این را اضافه کنیم که یکی از بخش‌های جذاب گودریدز، انتخاب بهترین کتاب‌های سال است و جذابیتش در این است که این انتخاب با مشارکت و نظر کاربرها انجام می‌شود. ضمنا گودریدز نسخه اپلیکیشنی هم دارد، هم برای آیفون‌دارها و هم برای اندرویدی‌ها.
لایبرِری‌تینگ
با وارد شدن به این شبکه می‌توانید بوی کتابخانه‌های قدیمی را حس کنید. لایبرری تینگ librarything.com ویژه آن دسته از کتابخوان‌هایی است که عاشق رفتن به جشن امضای نویسنده‌ها، حضور در محفل‌های کتابخوانی و مشتاق صحبت کردن درباره رمان‌ها هستند. سایتی که شعارش این است: «خانه‌ای برای کتاب‌های شما». احتمالا اولین چیزی که بعد از ورود به سایت به چشمتان می‌خورد بخش «گروه‌ها» است که کتابخوان‌ها را دور هم جمع کرده تا درباره موضوع‌های مختلفی صحبت کنند که گاهی دلیل جالبی آن‌ها را کنار هم قرار داده؛ برای مثال گروهی تشکیل شده تا اسم کتابی را که خوانده‌اید و حالا اسمش را نمی‌دانید پیدا کنید. یا گروهی مخصوص طرفداران ژانر علمی-تخیلی.
این شبکه بانک اطلاعاتی خوبی در بخش‌های مختلف دارد، از جمله فهرست‌بندی کتاب‌های آمازون، کنگره و ۲۲۳۱ کتابخانه دیگر، و همچنین فهرستی از فیلم‌ها و موسیقی‌های مرتبط با کتاب‌ها. مثلا وقتی اسم کتاب «بادبادک‌باز» را جستجو می‌کنید، اطلاعات مختلفی را برای شما نمایش می‌دهد، فقط کافی است بخش مورد نظرتان را انتخاب کنید (از جمله فیلم، موسیقی، گروه‌ها، تاپیک‌‌ها، یادداشت‌ها و …). یکی دیگر از امکانات librarything این است که می‌توانید کتاب خود را قرض بدهید. این شبکه اجتماعی بیش از دو میلیون و ششصد هزار عضو دارد.
بوک‌کراسینگ
این شبکه اجتماعی واقعا خاص و منحصربه‌فرد است. وبسایت bookcrossing.com را می‌شود به دو بخش تقسیم کرد: شبکه اجتماعی و تجربه اجتماعی. درباره کارکرد اولی احتمالا می‌توانید حدس بزنید از چه قرار است؛ شامل انجمن‌ها، پیشنهادهای خواندنی، توصیف‌ها از کتاب و کارهایی از این قبیل. اما چیزی که این وبسایت را خاص می‌کند بخش دومش است؛ تجربه اجتماعی به این شکل است که شما کتاب را بعد از خواندن، در جایی رها می‌کنید؛ مثل نیمکت پارک، باشگاه، مدرسه و … تا فرد دیگری آن را پیدا کند و بخواند! واقعا ایده جالبی است. با این کار هم کتاب خواندن گسترش پیدا می‌کند و افراد را تشویق می‌کند به برداشتن آن کتاب و مطالعه کردنش، و هم یک چرخه‌ای را راه می‌اندازید که ممکن است حالا حالاها ادامه داشته باشد. هیجان‌انگیز است که کتابتان در شهر، کشور و حتی دور دنیا بچرخد! نیویورک تایمز درباره این شبکه می‌گوید: «اگر کتاب‌هایتان را دوست دارید، بگذارید بروند!»
وقتی به این سایت مراجعه می‌کنید، با یک جمله که در اندازه بزرگی نوشته شده روبه‌رو می‌شوید: «What Is BookCrossing» و در زیر این جمله لینک‌هایی وجود دارد که هم درباره این شبکه اجتماعی توضیح می‌دهد و هم به شما می‌گوید چطور می‌توانید عضوی از این گروه عظیم شوید. آن‌ها در توصیف خودشان می‌گویند که «این کتابخانه جهان است.» پیدا کردن معنی مناسب برای عبارت BookCrossing ساده نیست؛ شاید بتوان عنوان «کتاب در گردش» را بهش اطلاق کرد (در ویکی‌پدیای فارسی از این عبارت استفاده شده). در حال حاضر حدود دو میلیون «کتابگرد» یا همان «BookCrosser» در این شبکه هستند و تا به امروز بیش از ۱۳ میلیون کتاب در ۱۳۲ کشور در حال گردش است. رقم‌ها متعجبتان نکرد؟! مطمئنم الآن وسوسه شده‌اید شما هم سری به این شبکه بامزه و خلاق بزنید.
لیتسی
«جایی که کتاب‌ها دوست می‌سازند» این شعار شبکه اجتماعی لیتسی litsy.com است. شاید بهترین تعریف مینیمال از لیتسی این باشد: اینستاگرام کتاب‌بازها! اعضای این شبکه می‌توانند کتاب‌های مورد علاقه‌شان را مرور کنند و این مرور را به اشتراک بگذارند تا درباره‌شان با دیگران بحث و تبادل نظر کنند. همچنین مثل گودریدز می‌توانند فهرست مطالعه‌ای برای خودشان درست کنند. بخش اجتماعی این شبکه شامل همین یادداشت‌ها و بحث‌ها و پیشنهادهای خواندنی است. بخش جستجو هم بهتان کمک می‌کند که بحث‌ها را راحت پیدا و دنبال کنید.
از خوبی‌های لیتسی، بودن عکس‌های متنوع از کتاب‌هاست که کاربران به اشتراک می‌گذارند. شکل این اشتراک‌گذاری کاملا شبیه اینستاگرام است. امکانی که گودریدز هم بهتان می‌دهد، اما در لیتسی، اساس کار همین انتشار عکس‌هاست. در سمت دیگر سایت هشتگ‌ها و کتاب‌های داغ (ترند) هم آمده که مشخص می‌کند کدام کتاب‌ها و یا چه چالش و بحثی سوژه روز است. درست مثل اینستاگرام، هر کاربری صفحه‌ای برای خودش دارد که تعداد دنبال‌کننده‌ها و دنبال‌شونده‌هایش مشخص شده است؛ اما تفاوتش در این است که بخش‌های دیگری هم در صفحه کاربر هست، مثل فهرست کتاب‌هایی که تا به حال خوانده و کتاب‌هایی قرار است بخواند. برنامه این شبکه اجتماعی هم وجود دارد، برای اندروید و برای آی.او.اس. نقطه ضعف این شبکه پایین بودن تعداد کاربرانش در مقایسه با سایر شبکه‌ها است.
بوک موچ
ایده «بوک‌موچ» bookmooch هم جالب است؛ جایی برای کتاب گرفتن و کتاب دادن. برای کسانی که نمی‌توانند هزینه زیادی برای کتاب‌ها بپردازند خیلی عالی به نظر می‌رسد. شکل کار به این ترتیب است که شما با ارسال کتاب برای شخص دیگری (هزینه پست با شماست)، یک امتیاز دریافت می‌کنید. با این امتیاز می‌توانید از اعضای بوک‌موچ کتاب بگیرید. به همین سادگی! حالا شاید بپرسید که بعد از دریافت آن کتاب، باید آن را دوباره برگردانیم؟ این دیگر به خودتان بستگی دارد، می‌توانید کتاب را برای خودتان نگه دارید و می‌توانید دوباره برای شخص دیگری بفرستید. شکل ظاهری سایت بسیار ساده است و در همان صفحه اول هم نحوه فعالیت توضیح داده شده: اسم کتاب‌هایتان را می‌نویسید، منتظر دریافت درخواست دیگران برای کتابتان می‌مانید، کتاب را ارسال می‌کنید و امتیاز می‌گیرید و با امتیازتان می‌توانید درخواستتان برای دریافت کتاب را ثبت کنید.
خوبی «بوک‌موچ» این است که استفاده از آن هزینه‌ای ندارد و از طرفی هم بدون اینکه پولی برای کتاب پرداخت شود، کاربران کتاب‌های جدیدی می‌خوانند؛ آن هم کتابی که خودشان دنبالش می‌گردند. اما فارغ از این فعالیت که بخش اصلی سایت است، انجمن‌هایی هم برای بحث و تبادل نظر درباره کتاب‌ها وجود دارد. حالا شاید با خودتان بگویید که این سایت مخصوص آن‌طرف آبی‌ها است؛ خب، نه دقیقا! اگر در این سایت به بخش Browse و به قسمتی بروید که کتاب‌ها را براساس کشورها دسته‌بندی کرده، اسم ایران را هم می‌بینید. درست است که تعداد کتاب‌های ثبت شده کم است، اما هست! ۵۸ کتاب از ایران در این سایت وجود دارد.
