ادبیات بخش مهمی از سرگذشت هر ملت اصیل محسوب می‌شود و بررسی تخصصی آن برای فهم فرهنگی آن ملت اجتناب ناپذیر است. کتاب های نظریه و نقد ادبی به بررسی ذات ادبیات به عنوان پدیده‌ای مستقل و فرهنگی می‌پردازند و هدف آن‌ها تحلیل شیوه‌های حاکم بر‌خلق ادبیات و آثار مربوط به آن است.

به عقیده‌ی برخی صاحب نظران تفاوت‌های ظریفی میان نقد و نظریه‌ی ادبی وجود دارد. به طور‌کلی می‌توان گفت که نظریه‌های ادبی صرفاً به بیان روش‌های حاکم بر جریان ادبی موثر بر ‌آثار می‌پردازند درحالی‌که در نقد نوعی قضاوت نیز به عمل می‌آید که در‌طی آن نقاط قوت و ضعف یک اثر نیز مورد توجه قرار می‌گیرند.

به بیان دیگر نظریه‌ی ادبی تلاش می‌کند تا نقاط اشتراک آثار ادبی را هم در زمینه‌ی آفرینش و هم در زمینه‌ی ارتباط مخاطب پیدا کرده و به دسته‌بندی آن‌ها بپردازد. محک زدن آثار ادبی فقط بر اساس نظریه‌ی ادبی نیست بلکه می‌تواند طبق نظریه‌های فلسفی، زبان شناسی و… صورت بگیرد. همچنین محک زدن آثار با نقد ادبی نیز می‌تواند مرتبط با نظریه‌های آفرینش ادبی باشد. نقد ادبی به این دلیل که کاری کاملاً تخصصی به حساب می‌آید، باید آموزش داده شود تا بتوان منتقدان خوبی را پرورش داد.

از همین مطالب می‌توان فهمید که اهمیت نقد ادبی از خود ادبیات کمتر نیست‌ و قدمت تکوین و رشد آن نیز تقریباً همزمان با خلق نخستین آثار‌ادبی است. بررسی ادبیات کشورهایی مانند یونان، روم، چین، ایران و... تأییدی همین مدعاست. برای نمونه در زمینه‌ی نظریه پردازی ادبیات و‌شعر‌، نخستین فیلسوفی که آثار قابل ‌تأملی از او برجای مانده افلاطون است و در زمینه‌ی نقد ادبی به روشی علمی نیز ارسطو نخستین دانشمندی است که کتاب "فن شعر" یا "بوطیقای شعر" را تألیف نموده و در آن به بررسی و نقد آثار شاعران یونانی پرداخته است. 

همچنین می‌توان به هوراس و لانگنیوس از اندیشمندان روم باستان اشاره کرد که در آثار خود به بررسی مسائل شعر و شاعری پرداخته‌اند. تأثیر عقاید این اندیشمندان بر سبک‌ها و مکتب‌های ادبی انکارناپذیر است تا جایی‌که غالب مبانی نقد ادبی دوره‌ی رنسانس بر پایه آرا و آثار این اندیشمندان بنا گردیده است.

علاقه‌مندان به مطالعه‌ی کتاب‌های نظریه و نقد ادبی می‌توانند با جستجو کردن نام کتاب مورد‌نظر خود و یا بررسی دسته‌بندی‌های مرتبط با این حوزه در سایت فیدیبو به راحتی به نسخه‌ی الکترونیکی و یا صوتی کتاب‌ها دسترسی پیدا کنند.

معرفی کتاب‌های پرفروش نظریه و نقد ادبی

●     کتاب راهنمای نظریه‌ی ادبی معاصر کتابی است کلاسیک که به بررسی جریان ادبی قرن بیستم میلادی می‌پردازد.

●     کتاب درباره‌ی نقد ادبی نوشته‌ای پژوهشی است که در آن تلاش شده به جای نقد نویسنده به نقد آثار ادبی پرداخته شود.

●     کتاب مکتب‌‌های ادبی اثری از دکتر شمیسا که برای تدریس در مقطع دکتری در نظر گرفته شده است و در آن نظریه‌های ادبیات غرب بررسی می‌شود.

●     زبان‌شناسی و نقد ادبی در آن نقد ادبی از دیدگاه زبان شناسی (علم مطالعه‌ی زبان) بررسی می‌گردد.

●     دانش‌نامه ی نقد ادبی از افلاطون تا به امروز کتابی که نویسنده‌ی آن سعی می‌کند اصولی از نقد ادبی را از گذشته تا اکنون در اختیار خوانندگان قرار دهد.

●     هرمنوتیک فلسفی و نظریه‌ی ادبی