با شنیدن نام فرانسه یاد چه میافتید؟ برج ایفل؟ شانزلیزه که تصویرش را همه دیدهایم؟ نیمچه اطلاعاتی که از انقلاب کبیرشان داریم؟ آن ضربه سر کشندهی زیدان به ماتراتزی در فینال جام جهانی؟ خودکشی صادق هدایت در فرانسه؟ یاحتی فیلمهای که از سینمای فرانسه و فیلم فرانسه زبان را ممکن است به یاد بیاوریم. فرانسه کشوریست جادویی که شاید بتوان با سه کلید واژه آن را توصیف کرد؛ زیبایی، عشق و معنا. از ترکیب و حضور همین سه کلید واژه است که ادبیات فرانسهبه قناعتی دست نیافتنی میرسد. در هشتاد سال اخیر تقریبا اکثر جوایز نوبل سهم فرانسویها شده است و آثار آنها همواره پر مخاطب هستند. اما اگر بهتر بخواهیم بیشتر با این غنایت زبانی و ادبی آشنا شویم باید از کجا شروع کنیم؟
تاریخ رماننویسی در فرانسه
همین اول بحث شاید برایتان جالب باشد که بدانید، خودِ رمان واژهای فرانسوی است!
رمان به معنای داستانی است که به زبان نثر نوشته میشود – در مقابل شعر- و حاوی اتفاقات و حوادثی است که نشئت گرفته از ذهن نویسنده آن است. واژه رمان در اصل از زبان عامیانه فرانسوی آمده است که به آثار ادبیای گفته میشود که بنمایهای تخیلی و ساختگی داشتند. بیشتر رمانهای نخستین فرانسوی شرححال و سرگذشت شوالیههاست با مضامینی تربیتی و اخلاقی.
در قرون وسطی داستان شهسوارانه مطلوب شمرده میشد (از همان نوع داستانهای عیاری فارسی). در قرن شانزدهم فرانسوا رابله و سروانتس آن را به معنای کمابیش امروزی به کار بردند که در قرن هفدهم جا افتاد. سرانجام در قرن نوزدهم، رمان چه از نظر شمار آثار و چه از لحاظ زبان و ساختار، به اوج شکوفایی رسید. از اینرو قرن نوزدهم را دورهٔ خاصی در تاریخ داستاننویسی در اروپا و مبدأ اشاعهٔ آن در نقاط دیگر جهان میشناسند.
معرفی بهترین رمانهای فرانسوی
پر واضح است که معرفی شاهکارهای ادبی تاریخ ادبیات فرانسه به ده کتاب ختم نمیشود. اما از ده نویسنده بزرگ، بهترین و محبوبترین آثارشان را معرفی میکنیم و شما میتوانید دیگر آثار نویسنده را هم بخوانید و شیفتهی آنها شوید.
۱۰ رمان فرانسوی خواندنی
بینوایان اثر ویکتور هوگو
بینوایان محبوبترین و معروفترین اثر ادبیات فرانسه است. امکان ندارد نام اثر به گوشتان نرسیده باشد و خیلی از کسانی که این کتاب را نخواندهاند به طور کلی خط روایی را میدانند و همیشه میگویند “یه بار باید بخونمش.
ویکتور هوگو یکی از غولهای ادبیات فرانسه و حتی جهان است. از شهرت و اعتبار او همین کافی که خیابانهای زیادی در دنیا به نام او نامگذاری شدهاند. آثار هوگو هیچوقت مرز جغرافیایی و انقضای تاریخی نداشته و ندارند، پرداختن به مهمترین دغدغههای بشری و نمایش احساسات و عواطف انسانی در آثار او باعث شده تا برای همیشه جاودان بمانند.
بیگانه نوشته آلبر کامو
در سال ۱۹۴۲ آلبر کامو بیگانه را نوشتی. بیگانهای که بعد از هشتاد سال همچنان یکی از پرمخاطبترین آثار جهان و است در همین ایران خودمان چندین و چند با ترجمهی مختلف منتشر شده است. بیگانه روایتیست از بیگانی و غریبگی بشر با خودش و جامعه پیرامونش است. مرسل،شخصیت اصلی نماد این بیگانگیست. همیشه آدمها، مخاطبین و کتابفروشهای دربارهی این کتاب میگویند کافیست سه جمله اول را بخوانی و دیگر نمیتوانی کتاب را زمین بگذاری. بیگانه با ترجمهی خشایار دهیمی و نشر ماهی را از فیدیبو بخوانید.
ژرمنیال نوشته امیل زولا
امیل زولا که یکی از بزرگان ادبیات فرانسه است در سال ۱۸۸۵ کتاب ژرمینال را منتشر کرد. این کتاب از مشهورترین آثار زولاست. ژرمینال یکی از این آثار است که زندگی غمانگیز کارگران مفلوکی را روایت میکند که بر علیه سرمایهداری قیام میکنند. زولا در این کتاب با توصیفهای فوقالعاده از مقاومت، مبارزه، عشق و رنج آدمی میگوید.
در جستوجوی زمان از دست رفته
اگر فقط یک رمان برای همه عمرتان بخواهید بخوانید، شک نکنید که باید در جستوجوی زمان از دست رفته را بخوانید. این رمانِ هفت جلدی که طولانیترین رمان ِ تاریخ نیز شمرده میشود، اثری بینظیر و تکرارنشدنی نوشته مارسل پروست است.
اما آنچه که در جستوجوی زمان از دست رفته را تبدیل به اثری جاودان کرده نه طولانی بودن آن که جادوی کلمات و روایت پروست است. این جادو چنان در روح مخاطب اثر میکند که هر لحظه خود را در اتفاقات و فراز و نشیبهای این رمان میبیند.
رمان در جستوجوی زمان از دست رفته in search of lost time با تکنیک جریان سیال ذهن نوشته شده است.
آناتول فرانس – دیگر نویسنده شهیر فرانسوی- پس از انتشار اولین جلد از در جستوجوی زمان از دست رفته، نوشت: «زندگی بسیار کوتاه است و پروست بسیار طولانی!»
و این زمانی بود که فرانس نمیدانست هنوز شش جلد دیگر از این کتاب باقی است! هیچکس، حتی خود نویسنده، کوچکترین تصوری نداشت که در جستوجوی طاقت فرسا و بیانتها برای یافتن معنا و جوهر هنر چه چیز انتظارش را میکشد. این رمان یک جهان ادبی است که تقریباً به تمام سؤالات فلسفی و روانشناختی زمان خود می پردازد یا آنها را پیشبینی میکند. این رمان به ماهیت ذهنی تجربه واقعیت می پردازد.
از مضامین مطرح شده در این رمان میتوان به؛ قدرت ناخودآگاه، عشق، حسادت، بیماری، جنگ، همجنسگرایی، کودکسالاری، گذرا بودن زندگی و مرگ میتوان اشاره کرد. پروست با وسواسی مثالزدنی تمام جنبههای وجودی انسان را در این رمان روشن میکند.
خواندن در جستوجوی زمان از دست رفته یک سفر طولتنی است به درون خویش و به کنهِ جهان! سفری که دور و درازیاش نه نقطه ضعف که نقطه قوت آن است و میتوان گفت به زحمتش واقعا میارزد!
سرخ سیاه نوشته استاندال
سرخ و سیاه کتابیست دوجلدی از نویسنده بزرگ فرانسوی یعنی استندال. این رمان روانشناسی نخستین بار در سال ۱۸۳۰ منتشر شد. داستان این رمان به زندگی مردی جوان به نام جولین سورل میپردازد. جولین دانشجوی علوم دینی است، اما ناپلئون را تحسین میکند و رویای پیروزیهای نظامی را در سر میپروراند. زمانی که جولین به عنوان مُدرس فرزندان شهردار استخدام میشود، خیلی زود زن شهردار را اغوا میکند و بعد از آن به پاریس می رود و دخترِ مردی نجیبزاده را شیفتهی خود میسازد. به تدریج این باور در ذهن سورل شکل میگیرد که راز موفقیت، فریبکارتر و فرصتطلبتر بودن از فریبکاران و فرصتطلبانی است که در همه جا دیده میشوند. اما زمانی که ثروتمندان و قدرتمندانی که سورل بسیار تحسینشان میکند، علیه او متحد میشوند، این شخصیت بر لب پرتگاهی مرگبار قرار میگیرد.
- مادام بووآری نوشته گوستاو فلوبر
گوستاور فلوبر در اولین اثر خود که در سال ۱۸۵۶ منتشر شده است، درخشانترین و شاهکار خود را مینویسد. نوشتن این کتاب برای فلوبر پنج سال طول کشید و تنها انگیزهاش چیزی جز پیشنهاد دوستانش نبوده است. مادام بوورای درباره زنی روستایی به نام اِما است که با دکتری مسنتر از خود به نام چارلز بوواری ازدواج کرده است تا از کوتهفکری قالب در زندگی روستایی رها شود. نکته جالب آنجاست که این رمان در اولین انتشار خود با بازخوردی بد از طرف عوام مواجه شد اما در دومین چاپ خود در آوریل ۱۸۵۷ عنوان پرفروشترین کتاب را کسب کرد. مادام بوورای که شاهکار فلوبر است، یکی از تأثیرگذارترین آثار ادبی تاریخ به حساب میآید.
بهترین ترجمه رمان مادام بووآری، ترجمه محمد قاضی است که خوشبختانه نسخه الکترونیک آن در فیدیبو برای علاقهمندان در دسترس است.
شازده کوچولو نوشته آنتوان سنت اگزوپری
پربیراه نیست اگر بگوییم شازده کوچولو پیشنهادشدهترین کتابِ دنیاست! فرقی نمیکند با چه زبان و یا ملیتی بخواهید کتابخوانی را شروع کنید و دنبال کتابهای خوب باشید و کسی به شما شازده کوچولو را معرفی نکند!
کتاب شازده کوچولو نوشته اگزوپری درباره پسری کنجکاو و متعلق به سیارهای دیگر است. ماجراهایی که او در سیارههای مختلف و در نهایت زمین تجربه میکند، داستان اصلی این کتاب را تشکیل میدهد. سفر شازده کوچولو به زمین با تجربههای جالبی همراه است که حقایق عادی را با نگرشی نو بیان میکند. کتاب زیبای شازده کوچولو بیش از هر کتاب فرانسوی دیگری (تاکنون به ۲۵۳ زبان زنده دنیا) ترجمه شده است. همچنین در ایران مترجمان زیادی از جمله احمد شاملو، ابوالحسن نجفی، کاوه میرعباسی و محمد قاضی این کتاب را ترجمه و منتشر کردهاند.
باباگوریو نوشته اونوره دوبالزاک
یکی از این آثار مجموعه کمدی انسانی اونوره دوبالزاک کتاب «بابا گوریو» است. رمانها و داستانهای این نویسنده مشهور و خاص فرانسوی در زمرهی ارزشمندترین آثار ادبی جهان قرار دارد. رمان بابا گوریو در سال ۱۸۳۵ به زبان فرانسه چاپ شد. میتوان به جرات گفت که این نویسنده را در ایران و جهان با این کتاب میشناسند.
داستان کتاب داستان عشق میان پدر و فرزند است که دوبالزاک آن را به روش منحصر به فرد و جذاب خود به تصویر کشیده است. او کتابش را با فشاری عجیب بر خود و در ۴۰ روز به رشتهی تحریر درآورد. بابا گوریو بار نخست در سال ۱۸۳۴ به صورت سلسله مقالات دنبالهدار در مجله پاریس و در سال ۱۸۳۵ به صورت کتاب منتشر شد.
سفر به انتهای شب
رمان سفر به انتهای شب، یکی از بزرگترین شاهکارهای ادبیات فرانسه است. هنگامی که دکتر لوئی فردینان سلین در سن ۳۸ سالگی دست نویس رمان خود، سفر به انتهای شب را برای چاپ فرستاد. ناشرش او را همتای شکسپیر و دانته و … خواند و رمان فروش زیادی کرد. پس از انتشار سفر به انتهای شب، نویسندگان زیادی چون هنری میلر و دیگران او را بسیار ستودند و وی را همپای بزرگانی چون جویس، پروست، فاکنر و کافکا دانستند. سلین در سال ۱۹۶۱ در سن شصت و هفت سالگی درگذشت. سلین در ادبیات ایران چندان مشهور نیست و ظاهرا اولین بار که در مطبوعات ایران حرفی از سلین به میان آمده از زبان جلال آل احمد در کتاب ارزشیابی شتابزده در سال ۱۳۴۳ است که در یک گفتگوی دراز در تاثیرپذیری خود از سلین و نفی تاثیر پذیریاش از کامو چنین می گوید: «بیگانه کامو بی اعتناست و بهتزده، در حالی که مدیر مدرسه من سخت با اعتناست و کلافه، این دنیای تنها را من بهترین نوعش را به شما توصیه می کنم بخوانید؛ آقای لوئی فردینان سلین فرانسوی. من در مدیر مدرسه از او اثر گرفتم، او کتابی داره به اسم سفر به آخر شب، این کتاب به نظر من شاهکار ادبیات فرانسه است.»
در نهایت هر چقدر از قناعت و شکوه ادبیات فرانسه و نویسندگان بزرگ این کشور بگوییم کم گفتهایم. ادبیات فرانسه پر از شوق شهود، کشف و در نهایت لذت است. امیدواریم با خواندن کتابهای مهم ادبیات در فرانسه قدم بزنید و لذت ببرید.
One Response
درودها… انتخاب شاهکارهای فرانسوی عالی بود اما از غنا و چگونگی و کلیت ادبیات فرانسه بجز عبارت( رمان) صحبت بیشتری نشد. هرچند مطالعه ده اثر از هر ادبیاتی ما را با گرایش های ادبی و نوع نگاه نویسندگان آن کشور آشنا میکند.