محمود دولت آبادی یکی از مشهورترین نویسندگان ایرانی است که به خاطر پرداختن به موضوعاتی چون آزاد‌یهای اجتماعی، شکاف طبقاتی، مسائل فرهنگی و به تصویر کشیدن جنبه‌های مختلف زندگی روستایی در ایران که برگرفته از تجربیات شخصی خودش نیز هست، به عنوان یکی از تاثیرگذارترین نویسندگان معاصر فارسی شناخته می‌شود.
دولت آبادی در سال ۱۳۹۳ موفق به دریافت نشان شوالیه – نشان ملی لیاقت Ordre national du Mérite- از کشور فرانسه شد. این نشان به پاس سال‌ها فعالیت حرفه‌ای و آثار برجسته او در ادبیات از جمله جای خالی سلوچ و کلیدر به او تعلق گرفت.
محمود دولت آبادی یکی از پرکارترین نویسندگان ایرانی نیز هست او از سالهای جوانی تاکنون که بیش از ۸۰ سال از زندگی‌اش گذشته است به صورت تمام‌وقت به کار نویسندگی پرداخته و ده‌ها کتاب، مقاله، یادداشت و … به قلم او در تاریخ ادبیات معاصر ما به جای مانده است. تسلط دولتآبادی به ادبیات شفاهی، بوم‌گرایی، تاریخ و فرهنگ ایران زمین از او نویسنده‌ای ساخته که می‌توان گفت هر ایرانی باید آثارش را بخواند!
نقش دولتآبادی در ادبیات معاصر را می‌توان مثل نقش علی حاتمی در سینمای ایران دید. او با قصه‌ها، تصویرپردازی‌ها و قلم ِ جادویی‌اش بازتاب دهنده بخش‌های زیادی از تاریخ زندگی ایرانیان، خواست‌ها، مبارزات سیاسی، آمال و آرزوها، عشق‌ها و رنج‌های مردمان این سرزمین بوده است.
با توجه به این کارنامه پر و پیمان و درخشان، برای خواندن آثار دولتآبادی مسیری را در ادامه به شما پیشنهاد می‌کنیم. این مسیر به شما کمک می‌کند تا بهترین آثار دولتآبادی را به ترتیب انتخاب کرده و طی یک برنامه زمان‌بندی شده مطالعه کنید.
کتابهای محمود دولتآبادی را به چه ترتیب بخوانیم؟
برای پاسخ به این سوال می‌توان مسیرهای مختلفی را در نظر گرفت. بسیاری از خوانندگان جدی ادبیات در دنیا معمولا آثار نویسندگان را به ترتیب انتشار انتخاب کرده و می‌خوانند. اما خوانندگان دیگری هم هستند که ترجیح می‌دهند اول بهترین آثار یک نویسنده و سپس دیگر آثار را مطالعه کنند. در مسیر مطالعاتی پیشنهادی ما، بهترین کتابهای دولت آبادی با توجه به مضمون و همچنین حجم اثر انتخاب شده است.
۱- جای خالی سلوچ
این رمان یکی از بهترین آثار ادبیات مدرن در ایران است. داستان جای خالی سلوچ روایتگر زندگی زنی به نام مرگان است که در یکی از روستاهای دورافتاده ایران به نام «زمینج» زندگی می‌کند. ما در این رمان با موضوع فقدان، رنج و تلاش برای بقا روبرو هستیم. مرگان برای هر لحظه از زندگی عاشقانه‌اش در فقدان سلوچ -همسرش- باید با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کند.
با توجه به روایت خوش‌خوان و پر فراز و نشیب این داستان و حجم آن، رمان جای خالی سلوچ می‌تواند انتخاب خوبی برای شروع مطالعه کتابهای دولتآبادی باشد.
این کتاب ۴۰۵ صفحه دارد که با روزی نیم ساعت مطالعه آن را در حدود یکماه می‌توانید مطالعه کنید.
۲- سلوک
سلوک اثر متفاوتی در کارنامه دولتآبادی است. این کتاب که پنجمین کتاب دولت آبادی است بین سالهای ۷۷ تا ۸۱ نوشته شده، این اثر یکی از آثار عاشقانه دولت آبادی است. نقطه متمایز کننده این اثر دربین دیگر آثار دولت آبادی در هم تنیدگی زمانی و مکانی و روایت موازی این اثر است. سلوک که با تکنیک جریان سیال ذهن نوشته شده، خواننده را وارد داستانی چند زمانی، چند مکانی می‌کند.
این کتاب ۲۱۴ صفحه دارد که با روزی نیم ساعت مطالعه آن را در کمتر از ۱۰ روز می‌خوانید.
۳- کلیدر
همانطور که حتما می‌دانید کلیدر بلندترین رمان فارسی و دومین رمان بلند جهان است! پس برای خواندن این رمان لازم است صبر و حوصله کافی داشته باشید و خواندن آن را به عنوان یک کار روزانه در نظر بگیرید. با توجه به حجم بالای این رمان – حدود سه هزار صفحه- بهتر است به صورت منظم و روزانه آن را مطالعه کنید.
بی‌شک خواندن کلیدر چون خواندن دیگر آثار بزرگ ادبی جهان مثل «در جست‌وجوی زمان از دست رفته» مارسل پروست، به خودی خود ارزشمند است. ما وقتی در برابر مهم‌ترین و بزرگترین آثار ادبی و هنری جهان قرار می‌گیریم بی‌شک لذت کشف آن اثر، لذتی تمام نشدنی است.
درباره اینکه چرا باید کلیدر بخوانیم و چرا کلیدر رمان را می‌توان به عنوان ماندگارترین رمانِ تاریخ ایران شناخت در یادداشت دیگری خواهم نوشت، اما برای خواندن این اثر سترگ شما به حدود ۶ ماه زمان نیاز دارید. البته اگر میزان مطالعه روزانه خود را از نیم‌ساعت به یکساعت افزایش دهید، بلندترین رمان فارسی را تنها ظرف مدت سه‌ماه تمام خواهید کرد!
۴- نونِ نوشتن
اگر تا اینجای کار بر اساس مسیر مطالعاتی پیشنهادی ما جلو آمده باشید، ظرف مدت حدود ۵ ماه سه اثر از مهم‌ترین آثار ادبیات داستانی ایران را تمام کرده‌اید! جالب نیست؟!
پس از خواندن کلیدر بد نیست فرصتی به خودتان دهید که تمام شیرینی و لذت خواندن آن به کامتان رسوخ کند. نون نوشتن از جمله آثار غیرداستانی دولت آبادی است که شامل مجموعه‌ای از یادداشت‌ها او طی پانزده سال است که در یک کتاب گردآوری شده است.
این کتاب کمک می‌کند با پشت پرده رمان کلیدر و دیگر داستان‌های دولت آبادی و آداب نوشتن او بیشتر آشنا شوید. به جهان شخصی نویسنده بیایید و تفکرات و عادات روزمره‌اش را بیشتر بشناسید.
این کتاب ۲۱۶ صفحه دارد که با روزی نیم‌ساعت مطالعه آن را در حدود ۱۸ روز تمام خواهید کرد.
۵- روزگار سپری شده مردم سالخورده
پس از گشت و گذار در جهان ِ شخصی دولت آبادی و آشنایی با شیوه نویسندگی‌اش بد نیست دوباره به سراغ یکی دیگر از آثار شاخص این نویسنده برویم.
روزگار سپری شده مردم سالخورده یکی دیگر از آثار بلند دولتآبادی است که در سه جلد منتشر شده است. که به ترتیب با نام‌های کتاب اول (اقلیم باد)، کتاب دوم (برزخ خس) و کتاب سوم (پایان جغد) از سال ۱۳۶۹ به بعد توسط انتشارات چشمه منتشر شدند.
داستان این کتاب نیز چون بسیاری دیگری از آثار دولت آبادی در یک روستا می‌گذرد. در روستای کلخچان که در دل کویر قرار دارد، پسری به نام عبدوی زندگی می‌کند که در سنین کودکی پدرش را از دست داده است. او که به شغل پدرش – سلمانی- مشغول است باید بار ِ زندگی و خانواده را بر دوش بکشد، اما سختی‌ها و مرارت‌های زندگی او به همین چیزها خلاصه نمی‌شود. مرگ یک کودک به نام سامون آرامش نسبی او و دیگر اهالی روستا را به هم می‌ریزد و قصه فضایی سورئالیستی به خود می‌گیرد.
تجربه خواندن این رمان تجربه‌ای متفاوت و دلچسب از تلفیق بافتارهای ادبیات کلاسیک در کنار تکنیک‌های مدرن است.
این رمان سه جلدی ۱۵۷۴ صفحه دارد که با روزانه نیم‌ساعت مطالعه آن را در سه‌ماه و نیم تمام خواهید کرد.
۶- بنی آدم
تا اینجای کار شما شاخص‌ترین آثار دولت آبادی را خوانده و با دنیای نویسندگی‌اش نیز به خوبی آشنا شده‌اید. با توجه به تعداد زیاد آثار این نویسنده، برای پایان دادن به این مسیر انتخاب‌های متفاوتی پیش روی شماست. اما خواندن بنی آدم، یکی از جدیدترین کتابهای دولتآبادی، می‌تواند انتخاب خیلی خوبی باشد.
نثر و سبک دولت آبادی در این کتاب به طور کلی با دیگر آثارش بسیار متفاوت است. او در این کتاب دست به تجربه تازه‌ای در دوران نویسندگی‌اش زده است. او در این اثر مجموعه‌ای از داستان‌ها را گرد هم آورده که فضایی بسیار مدرن، غیرخطی و غیرکلاسیک دارند.
دولت آبادی در بنی آدم همه قواعد رایج در ادبیات داستانی را کنار گذاشته و سعی داشته تا قدرت نویسندگی‌اش را به چالش بکشد. بنی آدم مجموعه‌ای از شش داستان کوتاه از محمود دولت آبادی است که هر کدام تکنیک و روایتی مجزا دارد.
این مجموعه داستان ۱۰۷ صفحه دارد که با روزی نیم‌ساعت مطالعه آن را در کمتر از ۸ روز تمام می‌کنید.
جمع‌بندی
همانطور که اشاره شد، دولت آبادی یکی از پرکارترین نویسندگان فارسی است و خواندن تمامی آثار زمان‌بر است اما می‌توانید با یک برنامه‌ریزی اولیه و بر اساس مسیر مطالعاتی پیشنهاد شده در این متن در حدود شش ماه بهترین و جدیدترین آثار دولتآبادی را بخوانید.
