فلسفه برای بسیاری
مورد احترام است اما ابهت بالایی نیز دارد. برای همین خیلی از افراد با دیده هراس
به فلسفه نگاه می‌کنند و سراغ فراگیری آن نمی‌روند. فلسفه در دهه‌های اخیر ماهیتی
تماما آکادمیک پیدا کرده بود اما تدریجا ضرورت آن احساس شد که فلسفه به زبان ساده
نیز ارائه شود و مردم عادی امکان فهم آن را داشته باشند. برخی از فلاسفه نسبت به
چنین رویکردی هراس و نگرانی دارند و نمی‌خواهند فلسفه به صورت تفننی خوانده شود؛
یکی از نگرانی‌های به حق آن‌ها نیز ساده‌سازی بیش از حد مفاهیم و افت کیفیت کتاب‌های
فلسفی برای عموم است. به همین خاطر بسیاری از نویسندگان تلاش می‌کنند تا بین ساده‌نویسی
و انتقال دقیق مفاهیم تناسبی برقرار کنند. در این یادداشت با کتاب‌هایی برای شروع
فلسفه آشنا خواهیم شد. اما پیش از آن مختصری درباره فلسفه توضیح خواهیم داد.
فلسفه چیست؟
فلسفه حدودا ۲۵۰۰ سال پیش و توسط یونانیان باستان پایه‌گذاری شد. فلسفه در لغت به معنای دوست‌داری دانش است اما تعاریف گوناگونی برای این مفهوم وجود دارد. به عبارتی می‌توان پرسش فلسفه چیست را یک سوال فلسفی به شمار آورد. به همین خاطر در جواب چیستی فلسفه پاسخ‌هایی متکثر و مختلف پیدا می‌شود. معنی فلسفه نیز در گذشت زمان دستخوش تغییر شده است. اما به طور خلاصه می‌توان گفت فلسفه درباره مسائل بنیادین و وجودی اظهارنظر می‌کند و برای پرسش‌های اساسی به دنبال پاسخ است.
چرا باید فلسفه بخوانیم؟
فلسفه در زندگی ما حضوری جدی و اساسی دارد و بسیاری از پرسش‌هایی که در زندگی‌مان با آن‌ها روبرو می‌شویم ماهیتی فلسفی دارند. ما به کمک فلسفه امکان این را داریم تا درست بیاندیشیم؛ با خطاهای استدلال‌هایمان آشنا شویم و نگاهی ژرف‌اندیشانه به مسائل زندگی پیدا کنیم. فلسفه ارتباط گسترده‌ای با علوم اجتماعی، سیاست و اقتصاد دارد. آشنایی بیشتر با فلسفه می‌تواند تاثیری تکان‌دهنده بر باورهای پیشین ما بگذارد و باعث شود تا آزاداندیش‌تر از گذشته شویم و تصمیمات عقلانی‌تری در زندگی‌مان بگیریم.
کتاب‌های فلسفه را از کجا شروع کنیم؟
برای شروع فلسفه باید اول به این سوال پاسخ دهیم که برای چه هدفی می‌خواهیم فلسفه بخوانیم. دانشجویان فلسفه معمولا از کتاب‌های تاریخ فلسفه استفاده می‌کنند. این کتاب‌ها به ترتیب زمانی از یونان باستان تا دوره معاصر، افکار و اندیشه‌های فلاسفه مختلف را بیان می‌کنند. اما بسیاری از خوانندگان مبتدی با کتاب‌های تاریخ فلسفه علاقه ندارند و افکار تمامی اندیشمندان برایشان جذاب نیست. در این یادداشت با کتاب‌هایی آشنا می‌شویم که علیرغم زبان ساده خود، از نظر محتوایی غنی هستند و به صورت عمومی به فلسفه می‌پردازند.
۱. فقط استدلال
کتاب فقط استدلال توسط مایکل بروس و استیون باربن نوشته شده است استیون باربن در دانشگاه ایالتی سن‌دیگو فلسفه تدریس می‌کند و مایکل نیز دانشجوی او بوده است. این کتاب در سال ۲۰۱۱ منتشر شد و نویسندگان آن صد استدلال مهم و تاثیرگذار در فلسفه غرب را به خوانندگان معرفی می‌کنند. در این اثر با ساختار و چارچوب استدلال‌ها آشنا می‌شویم و در می‌یابیم که صورت‌های صحیح استدلال چگونه هستند. اگر با قواعد منطق صوری نیز آشنایی نداشته باشیم باز استدلال‌های کتاب فوق برای ما قابل فهم و درک خواهند بود. نویسندگان این کتاب ادعا می‌کنند که صد استدلال مطرح شده در این کتاب بسیاری از مباحث و سرفصل‌های رشته فلسفه در دوره کارشناسی را پوشش می‌دهند؛ با این حال عنوان می‌کنند که در انتخاب این استدلال‌ها نگرش شخصی‌شان نیز موثر بوده است و به نظرشان این فهرست جامع و مانع نیست و در این حوزه چارچوب معیاری که بی‌چون و چون و چرا مورد پذیرش همگلت باشد وجود ندارد؛ کتاب فقط استدلال از شش بخش اصلی تشکیل می‌شود. فلسفه دین، متافیزیک، معرفت‌شناسی، اخلاق، فلسفه ذهن و فلسفه علم و زبان از سرفصل‌های اصلی این کتاب هستند. در ابتدای هر فصل نیز به منابعی که استدلال از آن‌ها استخراج می‌شود؛ اشاره شده است تا خوانندگان در صورت علاقه بیشتر به کتاب اصلی مراجعه کنند. کتاب فقط استدلال خلاصه دقیقی از هسته اصلی تفکرات اندیشمندان فلسفه غرب را نشان می‌دهد. این اثر توسط میثم محمد‌امینی عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و به وسیله نشر نو به فارسی ترجمه شده است.
۲. درس‌گفتارهایی کوچک در باب مقولاتی بزرگ
کتاب درس‌گفتارهایی کوچک در باب مقولاتی بزرگ مجموعه‌ای پیاده‌سازی شده از درس‌گفتارهای لشک کولاکوفسکی نویسنده و اندیشمند برجسته اهل لهستان است. او در زندگی خود، بارها عقاید خود را تغییر داد؛ در دوران جوانی عضو حزب کمونیست لهستان بود اما به تدریج به سوسیالیستی با چهره انسانی علاقه‌مند شد. اخراج او از حزب و دانشگاه وادارش کرد که به مهاجرت تن دهد و دو دهه‌ای را در غرب بگذراند. او به تدریج نگرش‌های لیبرالی پیدا کرد و پس از بیست سال توانست به کشور زادگاهش بازگردد.کتاب درس‌گفتارهایی کوچک در باب مقولاتی بزرگ، فلسفه را به صورت عمومی برای مخاطبانش توضیح می‌دهد. این اثر دارای ۳۸ مبحث مختلف است که در برنامه‌ای تلویزیونی و با زبانی ساده و قابل درک برای مخاطبان ارائه شده‌اند. موضوعات مهمی نظیر عدالت، وجدان، آزادی و برابری در این اثر مورد بررسی دقیق قرار گرفته‌اند. البته این فیلسوف بیشتر بر روی موضوعاتی تمرکز کرده است که جوامع انسانی بیشتر با آن‌ها درگیر هستند. کتاب فوق توسط روشن وزیری به فارسی ترجمه شده است و اولین کتاب کولاکوفسکی است که به فارسی ترجمه می‌شود. به همین خاطر مترجم در پیش‌گفتار کتاب به گوشه‌ای از فعالیت‌های نویسنده اشاره می‌کند و به معرفی دیگر آثار او نیز می‌پردازد.
۳. فلسفه‌ای برای زندگی
ویلیام آروین در کتاب فلسفه‌ای برای زندگی با جستجو در فلسفه کهن به دنبال پاسخی برای زندگی بهتر در دنیای امروز است. فلاسفه یونان باستان، آموزه‌های خود را برای مردم عادی نیز ارائه می‌کردند یکی از نگرش‌های پرطرفدار در یونان باستان رواقی‌گری بود.
نویسنده در این کتاب تلاش می‌کند تا با روزآمد کردن نگرش فلاسفه باستان، به مخاطبانش زیستن معتدل و به دور از افراط و تفریط را آموزش دهد. در این کتاب پاره‌ای از بارداشت‌های عمومی نادرست نسبت به رواقی‌گری اصلاح شده‌اند. رواقی بودن به معنای تارک دنیا شدن نیست بلکه زندگی کردن به شیوه‌ای متعادل است. این کتاب توسط محمود مقدسی و نشر گمان به فارسی برگردانده شده است.
۴. وزن چیزها
هر چیزی در زندگی چه وزنی دارد و برای آن‌که زندگی خوبی داشته باشیم باید به چه چیزهایی توجه کنیم؟ این کتاب تلاش دارد تا به ما پاسخ بدهد از دیدگاه فلاسفه مختلف، هر چیزی چقدر در زندگی ارزش و اهمیت دارد. اثر فوق توسط جین کازز نوشته شده است. او با بررسی اندیشه فلاسفه یونان باستان شروع می‌کند و پس از آن به فایده‌گرایان انگلیسی می‌رسد. کتاب فوق یک اثر جذاب درباره فلسفه اخلاق و فلسفه زندگی است و بینش عمیقی نسبت به باورهای اندیشمندان مختلف به ما می‌دهد. اثر فوق توسط عباس مخبر و به همت نشر بان به فارسی ترجمه شده است.
۵. خودآموز فلسفه
کتاب خودآموز فلسفه نوشته مل تامپسون اثری مهم درباره تاریخ فلسفه غرب است. نویسنده تلاش می‌کند تا فکر و باورهای بسیاری از اندیشمندان مهم قدیم و جدید را توضیح دهد و تمام شاخه های اصلی فلسفه را معرفی کند. این کتاب مقدمه‌ای مناسب برای شناخت فلسفه است. دانشجویان فلسفه می‌توانند با خودآموز فلسفه مسائل مهم و کلیدی را مرور کنند. این کتاب برای خوانندگان عادی نیز مناسب است و ذهنیتی دقیق به مخاطبانش می‌دهد. اثر فوق توسط بهروز حسنی و انتشارات فرهنگ نشر نو به فارسی ترجمه شده است.
۶. زندگی خوب
کتاب زندگی خوب به ما ۳۰ فضیلت را در قالب سی گام معرفی می‌کند. در بخش مقدمه اثر فوق با تعریف زندگی خوب آشنا می‌شویم و پس از آن به سراغ آشنایی با فضیلت‌های مختلف می‌رویم. نویسنده فضیلت‌ها را در پنج بخش معنوی، مصیبت‌بار، اجتماعی، عملگرایانه و فضایل فردی طبقه‌بندی کرده است. اثر فوق تالیف مارک ورنون است.
پژمان طهرانی به کمک نشر نو ترجمه این کتاب را انجام داده است.
