مجموعه سری کتاب‌های یادداشت‌های علم برای اولین بار در دهه‌ی هفتاد منتشر شد. این مجموعه کتاب به خاطرات امیر اسدالله علم اشاره دارد که به‌صورت روزانه، خاطرات خود را از سال 1346 تا 1356 به نگارش درآورده است و از مهم‌ترین منابع تاریخ معاصر موجود محسوب می‌شود.

امیر اسدالله علم یکی از مهم‌ترین مقام‌های سیاسی رژیم پهلوی به‌شمار می‌رود. پدر او با شاعران و نقاشان عالی‌رتبه دوستی نزدیکی داشت و خود او نیز از نزدیک‌ترین دوستان محمدرضا شاه پهلوی بود. اسدالله علم وصیت کرد تا پس‌از مرگش و در صورت تغییر رژیم شاهنشاهی، این مجموعه منتشر شود.

مجموعه سری کتاب‌های یادداشت‌های علم با تلاش علینقی عالیخانی در هفت جلد ویراستاری و منتشر شد. شش جلد اول در دهه‌ی هفتاد منتشر شدند اما جلد هفتم با تاخیر و در سال 1393 به زیر چاپ رفت. این کتاب از جریانات داخلی دربار و حقایقی که بین شاه و سیاستمداران ردوبدل می‌شد سخن می‌گوید و از این جهت جز مهم‌ترین اسناد تاریخی است که تاریخ‌دانان در دست دارند.

کار چاپ مجموعه سری کتاب‌های یادداشت‌های علم از سال 1372 شروع شد و در سال 1386 به پایان رسید. شما می‌توانید نسخه‌ی الکترونیک هر هفت جلد مجموعه سری کتاب‌های یادداشت‌های علم را در سایت یا اپلیکیشن فیدیبو پیدا کنید.

کتاب‌های سری یادداشت‌های علم را با چه ترتیبی بخوانیم؟

با توجه به این که مجموعه سری کتاب‌های یادداشت‌های علم در هفت جلد منتشر شده است، در ادامه می‌توانید ترتیب خوانش جلدها و خلاصه‌ای از هرکدام را مشاهده کنید.

جلد اول مجموعه سری کتاب‌های یادداشت‌های علم به روایت سال‌های 1347 و 1348 پرداخته است. علم در این جلد بیان می‌کند که دیگر از آتش مخالفان محمدرضا شاه خبری نیست و حالا او، بدون هیچ رقیبی، در میدان قدرت جولان می‌دهد. این جلد از مجموعه با نامه‌ای از لیندون جانسون، رییس جمهور وقت آمریکا، به محمدرضا شاه به پایان می‌رسد.

جلد دوم مجموعه سری کتاب‌های یادداشت‌های علم، خاطرات سال‌های 1349 تا 1351 را در بر می‌گیرد. کتاب با سفر شاه و هیئت دولتش به مشهد آغاز می‌شود. علم در این جلد به بیان ماجراهای تجزیه‌ی پاکستان از هند و استقلال بنگلادش نیز پرداخته است. آخرین خاطره‌ی این جلد مجموعه مربوط به 21 اسفند سال 1351 است که مصادف با تولد دختر شاه است. البته علم در پایان کتاب یادداشتی می‌نویسد و در آن به شرح برنامه‌ی شاه و سفرهایش بعد از نو شدن سال نیز می‌پردازد.

جلد سوم مجموعه سری کتاب‌های یادداشت‌های علم روایتگر سال 1352 است. عالیخانی این سال را سال نفت می‌نامد. دلیل او برای این نام‌گذاری، رشد سریع اقتصاد جهانی و نیاز دنیا به سوخت بیشتر بود. اولین خاطره‌ی این جلد مربوط به جمعه 24 فروردین سال 1352 است. از همان ابتدا بحث مذاکرات نفتی باز می‌شود و اقدامات شاه و سیاستمداران در این راستا به خوبی مشهود است. آخرین خاطره نیز مربوط به 21 اسفند 1352 و ملاقات علم با دو تن از سفیران کشورهای ترینیداد و زائیر است.

در جلد چهارم این سری، خاطرات سال 1353 به نگارش درآمده‌اند. این جلد نیز در ادامه‌ی جلد سوم حول محور نفت و صادرات و فروش آن می‌گردد. در این دوره ایران به دومین کشور صادرکننده‌ی نفت تبدیل شده است. این جلد از مجموعه کتاب با خاطرات چهارده روز ابتدای سال و سفر شاه به کیش آغاز می‌شود و آخرین خاطره‌ی آن مربوط به 29 اسفند 1353 است که در آن به دیدار علم با سفیر آمریکا و صحبت‌های آنان در خصوص دموکراسی در ایران اشاره می‌شود.

جلد پنجم مجموعه سری کتاب‌های یادداشت‌های علم به خاطرات او در سال 1354 اختصاص پیدا کرده است. ابتدای کتاب با یادداشتی از سمت انتشارات شروع می‌شود که درخصوص مرگ بانو ملک‌تاج علم، همسر اسدالله علم، سخن می‌گوید. سپس در ادامه توضیحاتی درباره‌ی حزب رستاخیز و چالش‌های پیرو آن داده می‌شود. مانند کتاب قبل این جلد نیز با خاطرات پانزده روز اول سال 1354 آغاز شده است و با خاطره‌ای در روز 30 اسفند 1354 به پایان می‌رسد.

جلد ششم این مجموعه شامل خاطرات دو سال 1355 و 1356 است. از همان ابتدا و در یادداشت اولیه‌ی کتاب می‌توان لرزش پایه‌های سلطنت پهلوی را احساس کرد. خاطره‌ی اول از روز یکم فروردین ماه 1355 می‌گوید که مراسم شروع پنجاهمین سالگرد از سلسله‌ی پهلوی را در حرم شاه عبدالعظیم حسنی جشن گرفته‌اند. در انتهای این کتاب علم نامه‌ی استعفای خود که برای شاه فرستاده است به دفتر خاطرات خود پیوست می‌کند. آخرین خاطره‌ی نوشته‌شده در این جلد، دل‌نوشته‌ای است که او در کاپ دانتیب واقع در فرانسه نوشته است و در آن، پایان این مجموعه را اعلام می‌کند.

با این که جلد هفتم، آخرین کتاب این مجموعه به‌شمار می‌رود، اما از نظر تاریخی مقدمه‌ای بر بقیه‌ی شش جلد است. این جلد، خاطرات علم در سال 1346 را بیان می‌کند. بنابراین، اگر می‌خواهید از نظر تاریخی خاطرات را مطالعه کنید بهتر است ابتدا جلد هفت را مطالعه کرده و سپس شش جلد دیگر را به ترتیب از ابتدا بخوانید. از سوی دیگر، اگر می‌خواهید به ترتیب چاپ یادداشت‌های علم را مطالعه کنید، از جلد اول آغاز کنید.