کودتای بیست و هشت مرداد بیتردید یکی از مهمترین رویدادهای سیاسی قرن چهاردهم شمسی بود. این رویداد تاریخ معاصر ایران را تغییر داد و مسیر کشور را عوض کرد. چهبسا اگر این کودتا اتفاق نمیافتاد سرنوشت ایران تغییر میکرد و پهلوی هم نمیتوانست سالها خودکامگی کند. دستهای داخلی و خارجی زیادی در این کار دست داشتهاند و یکی از اصلیترین مهرههای این بازی مردی آمریکایی به نام کرومیت روزولت بود. او که نوهی تئودورر روزولت بیست و ششمین رئیسجمهور آمریکاست سالها عضو CIA بود و مسئولیت تحقیقات دربارهی ایران را برعهده داشت تا اینکه نقش اساسی خود را در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ اجرا کرد. او در کتاب کودتا، خاطرات خود دربارهی طراحی این برنامه و پیشبرد آن نوشته است.
کتاب countercoup : the struggle for the control of Iran اولینبار در سال ۱۹۷۹ یعنی سال انقلاب ایران منتشر شد و ابعاد زیادی از آنچه در روز ۲۸ مرداد گذشت را مشخص کرد. ماجرای کتاب از ۴ تیر ۱۳۳۲ آغاز میشود. روزی که روز جلسهی افرادی است که میخواهند طرح آژاکس را در ایران به اجرا بگذارند. طرحی که قرار بود دولت مصدق را سرنگون کند. وینستون چرچیل، محمدرضا پهلوی، آنتونی ایدن و جان فاستر دالاس وزیر خارجهی وقت آمریکا کسانی بودند که سر این طرح توافق کرده بودند. روزولت از تغییرات این طرح مینویسد. از ترس و تشویشی که برای اجرایی کردن یا نکردن آن کشید و از کارهایی که بهعنوان مهرهی اجرایی در تهران و آمریکا انجام داد. این کتاب یک حقیقت تاریخی را بازگو میکند.
کرمیت روزولت جونیور افسر اطلاعاتی آمریکا متولد سال ۱۹۱۶ در بوئنوسآیرس بود. او نوهی پرزیدنت تئودور روزولت بود و کودکی خود را در لانگ آیلند گذراند. او در دانشگاه هاروارد درس خواند و دانشجوی بسیار کوشایی بود. او بعدها به تدریس تاریخ در کلتک پرداخت. کیم روزولت در دوران جنگ جهانی دوم در دفتر خدمات استراتژیک خدمت کرد و بعدها مسئولیت ایران به او سپرده شد. پسری که در نوجوانی نمیدانست ایران کجاست در بزرگسالی متخصص ایرانشناسی شده بود و بهخوبی کشورمان را مطالعه کرده بود. مهمترین کار او رهبری عملیات آژاکس بود که بعدها در کتاب کودتا از آن نوشت.
آگاهی تنها سلاحی است که هیچکس نمیتواند از شما بگیرد و به هیچ شکلی هم قابل ضبط نیست. درسهای بزرگ زیادی برای افراد مختلف در تاریخ وجود دارد و تاریخ معاصر ایران پر از این درسهاست، چیزهایی که باید برای فهمیدن ابرقدرتهای جهان و مناسبات سیاسی به آن دقت کرد. کودتای ۲۸ مرداد یکی از نقاط عطفی است که هرچه از آن بیشتر بدانید بیشتر میتوانید دربارهی سرگذشت و سرنوشت کشور زیبایمان ایران فکر کنید و درک بهتری از آنچه خواهد گذشت خواهید داشت. تمام علاقهمندان به تاریخ و جامعهشناسی و کسانی که میخواهند از ایران بیشتر بدانند باید این کتاب را بخوانند. کودتا چندین و چند بار به فارسی برگردانده شده است. یکی از ترجمههای خوب این کتاب ترجمهی محسن عسگری جهقی است که انتشارات ثالث آن را در بازار کتاب ایران عرضه کرده است. نسخه الکترونیک این ترجمه در همین صفحه در دستهبندی زندگی نامه، سفرنامه و خاطرات در دسترس است.
چند ماه پیش در آبان ۱۳۳۱ هنگامی که از تهران به واشنگتن باز میگشتم سر راه در لندن توقف کردم. دولت ایران همهی انگلیسیها را در چند نوبت از کشور اخراج کرده بود و روابط دیپلماتیک دو کشور به سردی گراییده بود. از نگاه بریتانیاییها توقف من در لندن فرصت بسیار مغتنمی بود و وزارت امورخارجهی انگلستان خیلی سریع با من تماس کرفت و مرا به آقای کوچران و همکارانشان معرفی کرد و بلافاصله سؤال اصلی مطرح شد. البته برای ما خیلی زود بود تا در همان وهلهی اول پیشنهاد آنها را جدی بگیریم.
۱۳۹ ترومن و آچسن در دیداری که مصدق در اکتبر ۱۹۵۱(مهر ۱۳۳۰) از ایالات متحده داشت کاملاً شیفته و مجذوبش شده بودند. من و آلن دالاس کاملاً طرفدار پسر عموهایمان - روزولت (روزولتها)- بودیم؛ اما باید تا اعلام نتایج انتخابات ریاستجمهوری - که اتفاقاً در همان ایام در جریان بود - صبر میکردیم تا تغییرات عمده در برنامهمان را از پیش از اقدام اعمال کنیم.
اما درست قبل از آنکه جمهوری خواهان به قدرت برسند؛ یعنی سال ۱۳۳۲ قبل از آنکه ژنرال بیدا اسمیت را از ریاست سازمان سیا به وزارت خارجه منتقل بشود به دفتر رئیس سازمان سیا احضار شدم.
کتاب کودتا یکی از کتابهای بسیار خوب در حوزهی تاریخ معاصر است؛ اما این حوزه حوزهی بسیار گستردهای است و کتابهای خواندنی زیادی در آن وجود دارد. برای مثال اگر همچنان علاقهمندید که از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بیشتر بدانید، کتاب کودتا اثر یرواند آبراهامیان پژوهشگر ایرانی کتاب بسیار خوبی است زیرا دربارهی ریشهی روابط امروزی دو کشور هم صحبت میکند. از جمله کتابهای دیگری که میتوانید به سراغشان بروید کتابهای زیرند:
فرمت محتوا | epub |
حجم | 1.۳۹ مگابایت |
تعداد صفحات | 253 صفحه |
زمان تقریبی مطالعه | ۰۸:۲۶:۰۰ |
نویسنده | کرومیت روزولت |
مترجم | محسن عسکری جهقی |
ناشر | نشر ثالث |
زبان | فارسی |
عنوان انگلیسی | Countercoup, the struggle for the control of Iran |
تاریخ انتشار | ۱۴۰۰/۱۱/۰۶ |
قیمت ارزی | 4 دلار |
قیمت چاپی | 72,000 تومان |
مطالعه و دانلود فایل | فقط در فیدیبو |