نوجوانی، سنین پرماجرای زندگی هر فرد، سال‌هایی که با انواع و اقسام احساساتِ تازه ظهور کرده در وجودمان آشنا می‌شویم، نوجوانی سن سرکشی، هیجان و آغاز شکل‌گیری هویت اصلی ماست، فرزندانی که سنگ بنای اولیه مطالعه و علاقه به کتاب درهمان سالهای ابتدایی عمر توسط والدین در آنها ایجاد شده گام‌هایی از بقیه جلوتر هستند و خوب، خوشبحال نوجوانانی که نه تنها به کتاب علاقه دارند بلکه در این سن، تمرکز اصلی مطلعه را بر روی رمان‌های مناسب نوجوانی گذاشته اند.
امروز گشتی در دنیای رمان‌های ایرانیِ مناسبِ نوجوانان زده‌ایم، ذکر این نکته ضروری است که از بخت بد، در ادبیات داستانی ایران با کمبود رمان برای این رده سنی مواجه هستیم اما چند اثر خوب و معروف را بررسی و معرفی کرده‌ایم، با نگاهی به ۱۰ رمان ایرانی مناسب برای نوجوانان با ما همراه باشید.
هیچکس جرات‌اش را ندارد، نوشته حمیدرضا شاه‌آبادی
وقتی آدمیزاد ترس به وجودش رخنه کند طوری که تمام وسعت روح و جانش را فرابگیرد کارهایی از او سر می‌زند که واقعا ” هیچکس جرات‌اش را ندارد”. فتاح، پسرک باهوش و مهربان قصه است که در کودکی پدر و مادرش را هم‌زمان بر اثر حادثه‌ای از دست می‌دهد و با پدربزرگ و مادربزرگش در یکی از روستاهای کرمانشاه زندگی می‌کنند، اهالی روستا یک ترس بزرگ دارند که این ترس برای فتّاح از بزرگتر از بقیه است این کتاب داستان جماعتی روستایی و ساده‌دل است که همدلانه در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و با کمبودهایشان صبورانه می‌سازند و دلخوشی‌های زیادی دارند، امّا اتفاقات عجیبی که در قلعه بزرگ روستا با عنوان «قلعه تکیه» رخ می‌دهد، موجب شده مشکلات و ترس‌های زیادی برای اهالی این روستا به‌وجود بیاید.
زیبا صدایم کن
زیبا صدایم کن، نوشته فرهاد حسن زاده قصه دختر پانزده سالهای است که در بهزیستی زندگی می‌کند. مادرش معتاد شد و پس از طلاق از پدرش سریع ازدواج کرد، پدرش به سبب بیماری روانی در آسایشگاه بیماران روانی بستری است. زیبا در روز تولدش به پدر کمک می‌کند تا از آسایشگاه فرار کند. پدر موتور یکی از کارکنان آسایشگاه را می‌دزدد تا با هم به گردش بروند و تولد زیبا را جشن بگیرند…… این آغاز قصه زیبای فرهاد حسن زاده است.
برایم شمع روشن کن
کتاب «برایم شمع روشن کن» اثر جذاب و خواندنی مریم محمدخانی، داستان دختر نوجوانی به نام سارا و مشکلات او با خانواده و دنیای خارج از خانه است. سارا که تازه ۱۳ ساله و نوجوانی‌اش آغاز شده در حال شناختن خود و دنیایی است که در آن زندگی می‌کند و در این میان باید با شرایطی نه چندان طبیعی مواجه شود، روح او متلاطم است و هرچه تلاش می‌کند نمی‌تواند برای کمی آرامش به کسی یا جایی پناه ببرد چراکه خانه و خانواده‌اش هم دچار همین وضعیت هستند.
احتیاط، خطر حمله موش‌ها
این کتاب داستانی هول انگیز و شگفتی آفرین، حمله موش‌ها به مردمان روستایی را روایت می‌کند، هجومی که مردم را ناچار کرده برای دفع حمله موش‌ها از گربه‌های ده کمک بگیرند، غافل از این‌که گربه‌ها شریک دزدند و رفیق قافله!. سید علی شجاعی این کتاب را با زمینه‌ای فلسفی نگارش کرده که مملو از نمادهای همسان سازی شده با مشکلات انسان و جامعه است، نویسنده در این کتاب تلاش داشته مباحثی فلسفی را در قالب حمله موش‌ها و خط اصلی داستان مطرح نماید.
طعم سیب زرد
سینا شخصیت اصلی کتاب طعم سیب زرد نوشته ناصر یوسفی خیلی خردسال بود که پدرش، او و مادرش را رها کرد و رفت برای خودش و در لابلای شهر بزرگ و شلوغ آب شد و رفت توی زمین. بعد از رفتن پدر، سینا دچار اضطراب، وسواس و شب‌ادراری می‌شود. حالا سینا بزرگ شده اما مشکلاتش همچنان ادامه دارد. سینا خودش و مشکلاتش را به‌جز مادرش از همه پنهان می‌کند. مشاوره و روان‌درمانی‌اش را پنهان می‌کند. دوستی با نثار، پسر سرایدار افغان را پنهان می‌کند… ترس از رهاشدگی دوباره زندگی‌اش را سراسر دروغ کرده است. سینا باید برای خودش کاری بکند، رنجی بزرگ گریبان سینای داستان را گرفته و از طرفی در حسرت دیدار دوباره پدر بی‌تاب است……….
آبنبات‌های خوشمزه برای رده سنی نوجوان، سفر به دهه خاطره ها
آدمیزاد با خاطراتش زندگی می‌کند، انسان، هرچقدر هم تلاش کند به گذشته چنگ نزند، باز هم مرور خاطرات دور، خصوصا دوران کودکی و نوجوانی او را لبریز از احساسی خوشایند می‌کند. یکی از ماندگارترین و محبوب‌ترین مجموعه کتاب‌های نوستالژیک درباره دهه شصت و هفتاد که با درون‌مایه طنز اتفاقات آن دوره از زندگی ما را به رشته تحریر درآورده است مجموعه سه‌گانه آبنبات‌ها اثر مهرداد صدقی است، با هم نگاهی پررنگ‌تر خواهیم داشت به مجموعه آبنبات‌های مهرداد صدقی که هر سه کتاب، توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است.
مهرداد صدقی خالق سه‌گانه‌ای ماندگار برای نوجوانان
مهرداد صدقی در سال ۱۳۵۶ در بجنورد متولد شد، به گفته خودش، پدری بسیار شوخ طبع و طناز داشته که در شکل‌گیری خط فکری او به سمت طنزنویسی بسیار موثر بوده است. اولین اثر منتشر شده از این نویسنده به اولین جشنواره طنز دانشجویان در سال ۷۹ باز می‌گردد، مهرداد صدقی تاکنون در بسیاری از جشنواره‌های ادبی و مسابقات داستان نویسی صاحب عناوین برتر بوده است. سریال تلویزیونی پدر پسری که در رمضان ۱۳۹۹ از شبکه پنج پخش شد، برداشتی پررنگ از کتاب آخرین نشان مردی نوشته مهرداد صدقی است. کتاب آبنبات هل‌دار از جمله کتاب‌هایی است که در سری دوم مسابقه کتاب‌خوانی بخون و ببر برنامه خندوانه بیشتر به مردم معرفی شد.
آبنبات هل‌دار
آبنبات هل‌دار شروع مجموعه سه‌گانه طنز آبنبات‌های مهرداد صدقی است که او را بیشتر با این اثر می‌شناسند و از دو اثر دیگر نیز بیشتر فروخته است، محسن و خانواده‌اش در این کتاب شکل گرفته و صدقی در ابتدای آبنبات هل‌دار به بهترین شکل ممکن چهارچوب و ساختار خانواده محسن و همچنین شخصیت او را به مخاطب معرفی کرده است.
باورپذیری داستان و شخصیت‌ها حتی برای مخاطبی که دهه شصتی نیست، نشان‌دهنده موفقیت نویسنده در فضا سازی‌هاست. این موفقیت نتیجه بهره‌گیری درست او از ویژگی‌ها و شاخصه‌های این دهه است.
آبنبات پسته‌ای
محسن در آبنبات پسته‌ای قد کشیده و بزرگتر شده اما عقل او به اندازه جثه‌اش رشد نکرده ولی خوب نسبت به محسنِ آبنبات هل‌دار عاقل‌تر است. در آبنبات پسته‌ای قصه محسن با کنجکاویِ او برای فهمیدن راز دوستش سعید آغاز می‌شود و در خلال این کارآگاه بازی محسن اتفاقات مختلف و طنزآمیزی می‌افتد که در نهایت محسن سرخورده و پشیمان را به این نتیجه می‌رساند که ای‌کاش هیچوقت برای پی بردن به این راز تلاش نمی‌کرد. در آبنبات پسته‌ای کارهای خارق‌العاده محسن و خصوصا کلفت سخنی‌هایش ادامه دارد و فقط کمی دایره لغات او در حاضرجوابی‌ها گسترده شده است.
آبنبات دارچینی
در کتاب آبنبات دارچینی، همچنان داستان‌های شیرین محسن و خانواده‌اش ادامه دارد. زمان رویدادها به اواسط دهه هفتاد برمی‌گردد. آنچه در این کتاب، نسبت به دو کتاب قبلی تغییر می‌کند، تنها سوژه‌ها و رویدادهاست، درواقع نویسنده با ادامه داستانِ زندگی خانواده محسن از دهه شصت تا اواسط دهه هفتاد، بیش از هر چیزی به‌دنبال نشان‌دادن تأثیر زمان بر شخصیت‌ها، دغدغه‌های آنها و همچنین تغییرات جامعه در طی این دو دهه است. اشاره به مسائل اجتماعی و سیاسی کشور در این کتاب، بیشتر از دو اثر قبلی است.
مدیر مدرسه
قصۀ یک مدیر مدرسه و دردسرهایش. «مدیر مدرسه» از معروف‌ترین و بهترین آثار داستانی جلال آل‌احمد و یکی از آثار شاخص و مشهور ادبیات داستانی ایران است. جلال آل‌آحمد در کتاب مدیر مدرسه، با طنزی تلخ و نگاهی نقادانه و نثری جذاب، به نقد نظام آموزش و پرورش در ایران و وضعیت مدرسه‌ها می‌پردازد و نیز از خلال نقل قصه‌‌ای درباب یک مدرسه، مسائل اجتماعی و فرهنگی جامعۀ ایران و بوروکراسی حاکم بر آن دوره را به بوته نقد کشادنه است. کتاب «مدیر مدرسه» اولین بار در سال ۱۳۳۷ منتشر شده است. این رمان را در سالهای مختلف، ناشران گوناگونی، از جمله انتشارات امیرکبیر، منتشر کرده‌اند.
قصه‌های مجید
دیگر قصه‌های مجید هیچ نیازی به معرفی ندارد، همه ما ایرانی‌ها در هر سن و سالی که هستیم با این مجموعه فاخر و ماندگار آشنایی داریم، قصه‌های مجید هنوز هم پرطرفدار است و هنوز سریال معروف آن در اینترنت جستجو و تماشا می‌شود. این کتاب بدون شک یکی از برترین آثار رده سنی نوجوان در تاریخ ادبیات داستانی ایران به حساب می‌آید.
بر هیچکس پوشیده نیست در بخش رمان مناسب نوجوان ادبیات ما رشد به مراتب کمتری نسبت به بقیه رده‌های سنی داشته است، امید است حالا که نسل تازه نویسندگان ادبیات داستانی ایران از راه رسیده‌اند، نگاه ویژه‌ای به این بخش مهجور مانده از ادبیات داشته باشند، رمان مناسب نوجوان برای شکل‌دهی شخصیت این رده سنی و آمادگی برای مواجه به آینده‌ای سخت و طاقت فرسا در بزرگسالی بسیار ضروری است.
