زندگی ما با سیاست عجین و همراه شده است؛ تصمیم‌هایی که دولت‌ها می‌گیرند بر ما تاثیر می‌گذارد. آموزش، اقتصاد و وضعیت اجتماعی تا حد زیادی متاثر از سیاست هستند؛ به همین خاطر لازم است که درباره سیاست اطلاعاتی کسب کنیم. در این یادداشت از بلاگ فیدیبو با کتاب‌هایی برای شروع خواندن سیاست آشنا می‌شویم. همراه ما باشید.
کتاب‌های سیاسی را از کجا شروع کنیم؟
همان‌طور که ذکر کردیم سیاست به موضوعات گسترده‌ای می‌پردازد. انتخاب کتاب‌های نامناسب یا سخت می‌تواند باعث دلزدگی ما از مطالعه سیاست شود. برای داشتن یک مطالعه اصولی بهتر است در ابتدا به سراغ کتاب‌های آموزش دانش سیاسی برویم و پس از فهم کلیات با توجه به علاقه خود، سراغ مباحث جزئی‌تری نظیر روانشناسی سیاسی، جامعه‌شناسی سیاسی، انسان‌شناسی سیاسی و موضوعاتی از این دست برویم. برخی از آثار سیاسی نیز به صورت تخصصی روی حکومتی خاص یا یک بازه زمانی مشخص تمرکز دارند که با توجه به علاقه خود می‌توانیم آن‌ها را انتخاب کنیم. در ادامه این یادداشت با تعدادی از کتاب‌هایی برای شروع خواندن سیاست آشنا خواهیم شد.
۱. کتاب سیاست
کتاب سیاست اثر اندرو هیوود توسط عبدالرحمن عالم ترجمه شده است؛ این کتاب به صورت آکادمیک و طبقه‌بندی‌شده دانش سیاست را به مخاطبانش یاد می‌دهد. در برخی از کشورها خواندن این کتاب را به دانشجویان سال اول رشته علوم سیاسی پیشنهاد می‌دهند. در کتاب سیاست همه آن‌چیزهایی که باید درباره علوم سیاسی بدانیم وجود دارد؛ بسیاری از ما این نگرانی را داریم که کتاب‌های مرتبط با علوم سیاسی را متوجه نشویم. در سیاست اندرو هیوود همه چیز به گونه‌ای نوشته شده است که بدون دانش و علم قبلی بتوانیم آن مفاهیم را متوجه شویم. برای این‌که کتاب فوق صرفا جنبه تئوریک پیدا نکند. در جاهای مختلفی از آن، مثال‌هایی از سیاست روزمره نیز زده شده است. در این کتاب مفاهیم کلیدی علم سیاست تشریح شده‌اند و بیوگرافی مختصری از تعدادی از اندیشمندان بزرگ علوم سیاسی وجود دارد. کتاب سیاست راهنمای خوبی برای درک علوم سیاسی و شروع مطالعه علم سیاست است.
۲. کتاب تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم
کتاب تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم توسط حسین بشیریه، استاد برجسته دانشگاه‌های ایران و ایالات متحده آمریکا تالیف شده است. این کتاب دو جلد دارد و جلد اول آن به اندیشه مارکسیسم و جلد دومش به اندیشه‌های لیبرالی و محافظه‌کارانه اختصاص دارد. در دو جلد کتاب فوق با انواع اندیشه‌های مارکسیستی، محافظه‌کار، لیبرال، تفاوت‌ها، اشتراکات و نوع جهان‌بینی آن‌ها آشنا می‌شویم. کتاب‌های فوق فقط ماهیتی تاریخی ندارند بلکه از نظر فلسفی نیز این اندیشه‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهند. جلد دوم کتاب که اندیشه‌های لیبرال و محافظه‌کارانه را مورد بررسی قرار می‌دهد بیشتر به معرفی اشخاص تاثیرگذار بر این اندیشه‌ها و افکار آن‌ها می‌پردازد. آیزایا برلین، کارل پوپر و هانا آرنت از این دسته افراد هستند این کتاب دوجلدی ذهنیت عمیق‌تری نسبت به اندیشه سیاسی به ما می‌دهد و ما را با بنیان‌های نظری لیبرالیسم، مارکسیسم و محافظه‌کاری آشنا می‌کند.
در حقیقت این کتاب نسبت به سیاست اندرو هیوود ماهیت فلسفی‌تری دارد.
۳. انقلاب‌های ۱۹۸۹
بدون شک یکی از مهم‌ترین رویدادهایی که در قرن بیستم رقم خورد فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پیروزی غرب در برابر آن بود. برخی از کشورهایی که سابقا به بلوک شرق تعلق داشتند و عموما در اروپای شرقی و مرکزی بودند به سمت غرب متمایل شدند و به ناتو و بعدها اتحادیه اروپا پیوستند.
کتاب فوق به بررسی تحولاتی می‌پردازد که فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را تسریع کرده‌اند. ویکتور شبشتین با مراجعه به پایتخت ۶ کشور تازه استقلال‌یافته از اتحاد جماهیر شوروی درباره فرایند تغییر سیاسی در این کشورها سخن می‌گوید. خود او یک روزنامه‌نگار بوداپست مجارستان است و حکومت شوروی را با تمام وجودش حس کرده است. او در این کتاب به ما می‌گوید که چرا فرایند فروپاشی و انقلاب این‌قدر سریع رخ داد. خواندن کتاب انقلاب‌های ۱۹۸۹ را به کسانی که به تاریخ سیاسی قرن بیستم علاقه دارند؛ توصیه می‌کنیم. تاثیر این فروپاشی هنوز هم احساس می‌شود. این کتاب به همت نشر ثالث و به وسیله بیژن اشتری به فارسی ترجمه شده است.
۴. کتاب قدرت بی‌قدرتان
کتاب قدرت بی‌قدرتان نوشته واسلاو هاول، نویسنده، نمایشنامه‌نویس و فعال سیاسی اهل چکسواکی است. این کتاب او در دهه ۷۰ میلادی و پس از سرکوب بهار پراگ نوشته شد. بسیاری در آن‌زمان فکر می‌کردند که مبارزه با شوروی ناممکن است و فضایی از یاس و سرخوردگی بر جامعه حاکم شده بود. تعدادی از فعالان سیاسی، فرهنگی و مذهبی با امضای منشوری به نام منشور ۷۷، که در آن به آزادی‌ها و کرامت انسانی تاکید داشتنر؛ فضای جامعه را ملتهب کردند و تعدادی‌شان بازداشت شدند. کتاب قدرت بی‌قدرتان واسلاو هاول در چنین شرایطی نوشته شده است. او در بخش‌های اول کتاب تلاش دارد تا چهره حکومت شوروی را از نظر تئوریک تشریح کند و به ما بگوید که نظام‌های پساتوتالیتر چگونه هستند و به چه شکل کار می‌کنند.
بیشتر کتاب به توضیح ساختارهای این حکومت و بازاندیشی در مفاهیم سیاسی می‌پردازد. البته بخش‌های پایانی کتاب جنبه ایجابی نیز پیدا می‌کند.
این کتاب توسط احسان کیانی‌خواه و نشر نو به فارسی ترجمه شده است.
۵. کتاب آداب دیکتاتوری
کتاب آداب دیکتاتوری خوانشی تاریخی و روانشناسانه از مسئله کیش شخصیت از حکومت‌های دیکتاتوری است. نویسنده اعتقاد دارد که در برخی از زمان‌ها کیش شخصیت جایگزین ایدئولوژی در حکومت می‌شود و به جای این‌که ایدئولوژی مهم باشد صحبت‌های راس هرم قدرت اهمیت پیدا می‌کند و همه چیز با آن معنا می‌شود. این کتاب با مقایسه تعدادی از دیکتاتورها به ما می‌گوید که فرایند شکل‌گیری کیش شخصیت چگونه اتفاق می‌افتد.
فرانک دیکوتر تاریخ‌نگار و سیاست‌پژوه هلندی این کتاب را نوشته است. او عمدتا بر روی تاریخ معاصر چین و شخص مائو کار می‌کند. در کتاب آداب دیکتاتوری هشت مورد موسولینی، هیتلر، استالین، مائو، کیم ایل سونگ، دووالیه، چائوشسکو و منگیستو مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرند.
این کتاب توسط نشر گمان و به همت مسعود یوسف حصیرچین ترجمه شده است. کتاب فوق ما را با زندگی این دیکتاتورها نیز آشنا می‌کند و از این نظر دارای نکات جذاب تاریخی و بسیار خواندنی است.
توجه نویسنده به روانشناسی سیاسی باعث شده است که این کتاب اهمیتی دوچندان پیدا کند.
۶. کتاب برای عشق به میهن
کتاب برای عشق به میهن نوشته مائوریتسیو ویرولی سیاست‌پژوه ایتالیایی است. او در این کتاب به تاریخ ملی‌گرایی و وطن‌پرستی اشاره می‌کند. معمولا در ذهن بسیاری از ما وطن‌دوستی و ملی‌گرایی معنایی مشابه دارند اما این نویسنده با بررسی اندیشه فلاسفه سیاسی از عصر روشنگری تا امروز به تمایز میان این دو مفهوم اشاره می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه باور برخی ایده‌آلیست‌های آلمانی درباره ملی‌گرایی به غلط جایگزین مفهوم میهن‌دوستی شده است. بسیاری از افراد ملی‌گرایی و میهن‌دوستی را مفاهیمی واحد تلقی می‌کنند و برداشتشان این است که وطن‌دوستی منجر به نوعی نگرش فاشیستی و انزواطلبانه می‌شود. در حالی‌که وطن‌دوستی مدنظر نویسنده با ملی‌گرایی و رویکردهای شبه‌فاشیستی فاصله بسیاری دارد و ریشه آن به اندیشمندان رنسانس ایتالیا و فلاسفه انگلستان می‌رسد.
این کتاب توسط مهدی نصرالله زاده و نشر بیدگل به فارسی ترجمه شده است.
۷. کتاب در برابر استبداد
کتاب در برابر استبداد نوشته تیموتی اسنایدر مورخ به نام ایالات متحده آمریکا است. او این کتاب را در واکنش به روی کار آمدن دونالد ترامپ نوشت. در کتاب در برابر استبداد با بیست درس از قرن بیستم آشنا می‌شویم که به ما می‌گویند چگونه به عنوان شهروندانی مسئول عمل کنیم و نسبت به شکل‌گیری جنبش‌های تمامیت‌خواهانه حساس باشیم. این کتاب زبان و لحن ساده‌ای دارد و اثری مناسب برای شروع مطالعه سیاست به شمار می‌رود. ترجمه آن نیز توسط بابک واحدی صورت گرفته و نشر گمان آن را به چاپ رسانده است.
