به مناسبت زادروز هانس کریستین اندرسن، روز دوم آوریل را روز جهانی کتاب کودک نام‌گذاری کرده‌اند. به همین مناسبت نیز هرساله جشنی برای بزرگداشت جایگاه کتاب کودک در کشورهای جهان برگزار می‌شود. مدیریت این مراسم‌ها بر عهده‌ی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) می‌باشد که از سال ۱۹۵۳ در سوییس آغاز به کار کرد.
معرفی کتاب
در حوزه‌ی کودک و نوجوان داستان‌های بسیاری نوشته شده. چه قصه‌هایی که سینه به سینه برای کودکان نقل شده، یا داستان‌هایی که توسط نویسندگان نوشته شده اند. همه‌ی این قصه‌ها ادبیات کودک را شامل می‌شوند. در ادامه قصد داریم به معرفی تعدادی از پرطرفدارترین کتاب‌های کلاسیک کودک بپردازیم. کتاب‌هایی که با گذشت سال‌ها از زمان نگارششان هنوز هم خواندنی و جذاب‌اند.
آلیس در سرزمین عجایب
بی‌شک آلیس در سرزمین عجایب یکی از پرطرفدارترین آثار در این ژانر شناخته می‌شود که در سال ۱۸۶۵ به قلم لوییس کارول منتشر شد. کتاب داستان خیالی سفر دختری به نام آلیس را تعریف می‌کند که به دنبال خرگوش سفیدی به سوراخی در زمین می‌رود و در آنجا با ماجراهای عجیبی روبه‌رو می‌شود.
داستان با رویدادی کاملاً اتفاقی آغاز می‌شود و با تمایل کودکانهٔ آلیس برای عبور از دری کوچک و ورود به باغی پر از گل ادامه می‌یابد. آرزوهای دور از حقیقتی که محقق می‌شوند و موجودات عجیبی که در آن سرزمین حضور دارند و انسان‌انگاری شده‌اند، ادبیات خیال‌پردازانهٔ داستان را شکل می‌دهند و مفاهیمی عمیق را در قالب داستانی کودکانه بیان می‌کنند.
همچنین از این داستان اقتباس‌های سینمایی فراوانی ساخته شده که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به اقتباس تیم برتون اشاره کرد.
دور دنیا در هشتاد روز
دور دنیا در هشتاد روز نام رمانی ماجراجویانه و پرهیجان نوشته ژول ورن است که در سال ۱۸۷۳ منتشر شد. این اثر در زمره‌ی یکی از بهترین آثار اوست که اقتباس‌های سینمایی و انیمیشنی بسیاری از آن صورت گرفته‌است.
داستان با رویدادی کاملاً اتفاقی آغاز می‌شود و با تمایل کودکانهٔ آلیس برای عبور از دری کوچک و ورود به باغی پر از گل ادامه می‌یابد. آرزوهای دور از حقیقتی که محقق می‌شوند و موجودات عجیبی که در آن سرزمین حضور دارند و انسان‌انگاری شده‌اند، ادبیات خیال‌پردازانهٔ داستان را شکل می‌دهند و مفاهیمی عمیق را در قالب داستانی کودکانه بیان می‌کنند.
داستان‌های برادران گریم
ویلهلم و یاکوب گریم، دو برادر آلمانی بودند که به علت گردآوری و انتشار داستان‌های فولکلور عامیانه و قصه‌های پریان مشهور شدند.
اغلب شخصیت‌های قصه‌های برادران گریم برای بسیاری افراد آشنا هستند. زیرا که اقتباس‌های بسیار زیادی از داستان‌های آن‌ها صورت گرفته است. چه در قالب داستان و رمان، چه کارتون یا انیمیشن.
شنل قرمزی، هانسل و گرتل، پرنسس قورباغه، سفید برفی، راپونزل، سیندرلا و… که این‌ها تنها بخشی از شخصیت‌های نام‌آشنای آن‌ها هستند.
بابا لنگ‌دراز
بابا لنگ‌دراز نخست به‌صورت دنباله‌دار در مجله آمریکایی خانه بانوان به قلم آلیس جین‌وبستر منتشر می‌شد که سرانجام در سال ۱۹۱۲ به صورت کتاب منتشر شد و به فروش بالایی دست یافت که در مورد دختری به نام جودی ابوت است که توسط مردی به سرپرستی گرفته می شود که او را بابا لنگ دراز خطاب می‌کند. کتاب در قالب نامه‌نگاری نوشته شده‌است و خط داستانی در پی همین نامه‌ها پیش می‌رود. این کتاب تنها یک اثر داستانی ساده نبود، بلکه به برانگیزاننده تحرکی برای بهبود وضعیت نگهداری از کودکان یتیم نیز تبدیل شد.
بابا لنگ‌دراز به خاطر اقتباس انیمه‌ای از آن توانست در سراسر جهان به شهرت بسیاری دست یابد و کارکتر جودی ابوت به عنوان یکی از محبوب‌ترین کارکترهای کارتونی در یاد مخاطبان خود باقی ماند.
آنی شرلی
آنی‌شرلی دخترکی کک‌مکی است که موهای سرخی دارد و در یتیمخانه بزرگ شده است. او باهوش است، قوه‌ی تخیل بی حدومرزی دارد و با امید و پشتکار و مهربانی‌های ساده‌اش ، سعی می‌کند زندگی جدیدی را آغاز کند. هر چند برای ورود به این دنیای تازه باید سختی‌های بسیاری را پشت سر بگذارد، ولی آینده در نظرش آن‌قدر زیبا و امید بخش است که برای رسیدن به آن ، با هر مشکلی کنار می‌آید و با هر شرایطی سازگار می‌شود.
آن شرلی نیز همانند بابالنگ‌دراز به خاطر پخش انیمه سریالی‌اش به شهرتی ویژه دست یافت. کارکتر آنی به شکل دل‌انگیزی به دل مخاطبانش می‌نشیند و آن‌ها را مجذوب خودش می‌کند.
مجموعه‌ی آنی شرلی شامل ۸کتاب با نام‌های آنی شرلی در گرین گیبلز، آنی شرلی در اونلی، آنی شرلی در جزیره، آنی شرلی در ویندی پاپلرز، آنی شرلی در خانه‌ی رویاها، آنی شرلی در اینگل ساید ، دره‌ی رنگین کمان و ریلا در اینگل ساید می‌باشد.
آرزوهای بزرگ
دیکنز نویسنده‌ای رئالیست یا به تعبیر امروزی واقع‌گراست. او در عصر ویکتوریایی به طرز شگفت‌انگیزی آثاری برجسته با سبک اجتماعی خلق کرد. او در آثارش با زبانی قدرتمند از دغدغه‌های اجتماعی روز سخن می‌گوید. دیکنز به خوبی قشر فقیر و طبقات پایین اجتماع را می‌شناسد.
شخصیت پیپ در رمان آرزوهای بزرگ یکی از همین افراد جامعه است که به علت فقر با تحقیر و توهین از طرف ثروتمندان و قدرتمندان جامعه مواجه می‌شود. پیپ برای عقب نماندن از افراد بالا دست به دنبال آرزوهای خود می‌رود. دیکنز زبان نسبتاً دشواری دارد که گاه آن را با طنز آمیخته می‌کند و شخصیت‌هایی ماندگار مثل پیپ در رمان آرزوهای بزرگ خلق می‌کند.
از جهاتی می‌توان رمان‌های دیکنز را آرمانی هم تلقی کرد. او در عین نشان دادن فقر و اختلاف طبقاتی جامعه تصویری از عشق، تلاش و پشتکار را با پیرنگی ساده نشان می‌دهد. او با آرمانگرایی خود مردم را امیدوار می‌کند و شاید بتوان گفت همین علاقه‌ی عموم به آثارش یکی از دلایل موفقیت اوست. دیکنز شخصیت‌هایی آرمانی و با احساس خلق می‌کند که در تضاد با جامعه هستند. داستان‌هایی که نکات اخلاقی را در عین روایت‌های او از وضعیت جامعه نشان می‌دهد. نمونه آرمانگرایی او را می‌توان در کتاب «الیورتوییست» مشاهده کرد. دیکنز در این کتاب تصویری از پسری آرمان‌گرا را نشان می‌دهد که هیچ‌گاه از ارزش‌های خود دست نمی‌کشد.
سفرهای گالیور
سفرهای گالیور با نام فرعی سفرهایی به میان برخی از اقوام دوردست جهان در چهار بخش به شرح ماجراجویی‌های دورودراز لموئل گالیور می‌پردازد که شانزده سال و هفت ماه طول می‌کشد. کتاب با شرحی مختصر درباره‌ی زندگی شخصی گالیور و در کشور انگلستان شروع می‌شود. او پزشکی خانواده‌دار است که رؤیای سفر و کسب آموزه‌های جدید به کار در دریاها می‌کشاندش و در این میان به چهار سرزمین عجیب‌وغریب پا می‌گذارد؛ «لیلیپوت» سرزمین آدم‌کوچولوها، «برابدینگ» سرزمین مردمانی غول‌پیکر، احمق و بی‌سیاست که با گالیور مثل حیوانات سیرک برخورد می‌کنند.
جاناتان سوییفت با تلفیق سنت سفرنامه‌نویسی کلاسیک، طنز و ژانر فانتزی هجویه‌ای نوشته است درباره‌ی جامعه‌ی قرن هجده انگلستان، اما برخلاف سفرنامه‌نویس‌های کلاسیک تنها به روایت خاطرات و مخاطرات سفر نپرداخته و با نسبت‌‌دادن ویژگی‌های مردمان انگلستان به ساکنین سرزمین‌هایی خیالی امکانی فراهم آورده تا نگاهی انتقادی به سیاست، اجتماع و شخصیت‌های تاریخی هم‌عصرش داشته باشد و آن‌ها را به ریشخند بگیرد. از طرف دیگر سفرنامه‌ی گالیور به‌قدری رنگ‌و‌بوی تخیل دارد که می‌تواند همتای سفرهای دون‌کیشوت افسانه‌ای باشد. گالیور برخلاف دون‌کیشوت به جنگ دشمنان فرضی نمی‌رود اما هدفش از روایت این سفرها براندازی ظلم و استبداد حاکمان است، مسئله‌ای که در نامه به ناشرش آن را دلیل انتشار کتاب می‌داند و از تغییرنکردن اوضاع جهان بعد از انتشار آن اظهار نارضایتی می‌کند.
داستان‌های هانس کریستین اندرسن
و می‌رسیم به شاید مهم‌ترین نویسنده‌ی این لیست. کسی که به گرامی داشت یادش، روز جهانی کتاب کودک را مصادف با سالروز تولد او نام گذاری کرده‌اند. اندرسن تاثیرات بسیاری در زمینه‌ی داستان‌نویسی کودک برجا گذاشت تا جایی که هنوز با گذشت نزدیک به ۱۵۰ سال از مرگش هنوز داستان‌هایش خوانده می‌شوند و حامل مفاهیم بسیار عمیق و آموزنده‌ای برای کودکان می‌باشد.
داستان‌های جوجه اردک زشت، دختر کبریت فروش، ملکه برفی، لباس جدید پادشاه جزو به یادماندنی‌ترین قصه‌های اندرسن هستند که در یادها باقی مانده و همچنان برای کودکان خوانده می‌شود.
