کتاب اسرار نهان در جعبه ابزار جهان اثر ماریا خوزه فرادا نشر سفیر فرهنگ و هنر

کتاب «اسرار نهان در جعبه‌ابزار جهان» نوشته‌ی ماریا خوزه فرادا، نویسنده‌ی برجسته‌ی شیلیایی، اثری است که در مرز میان شعر، فلسفه و واقعیت روزمره حرکت می‌کند. این مجموعه داستان کوتاه، نگاهی شاعرانه و تأمل‌برانگیز به زیستن انسان در جهانی دارد که میان خاطره، خیال و سکوت در نوسان است. فرادا با ظرافتی کم‌نظیر، از اشیاء و لحظات کوچک زندگی، معناهایی بزرگ و جهانی می‌سازد؛ معناهایی که ریشه در حافظه‌ی جمعی و احساسات شخصی انسان دارند. عنوان استعاری کتاب، اشاره‌ای است به «جعبه‌ابزاری درونی» که هر انسان برای ترمیم زخم‌ها، فهم جهان و فراموشی دردهایش در اختیار دارد. ترجمه‌ی گیتا جاودانی نیز با حفظ آهنگ شاعرانه‌ی متن اصلی، این ظرافت و ایجاز را در زبان فارسی بازآفرینی کرده است.

در آغاز کتاب، نویسنده جهانی می‌سازد که در آن اشیاء و صداها، به‌سان انسان‌ها نفس می‌کشند و حرف می‌زنند. در هر داستان، روایتی مینیمالیستی از زیستن در آمریکای لاتین معاصر ارائه می‌شود؛ جهانی که در آن مرز میان واقعیت و خیال همواره لغزنده است. روایت‌ها از نگاه راویانی شکل می‌گیرند که درگیر خاطرات، روابط، یا اشیایی‌اند که با گذر زمان، به نمادهایی از معنا و بودن بدل شده‌اند. زبان ساده اما چندلایه‌ی فرادا، سکوت و غیاب را همچون خودِ کلمات به صحنه می‌آورد؛ جایی که سکوت، گاه رساتر از گفتار است.

در فصل چهارم، نویسنده زندگی کودکی را از لحظه‌ی تولد تا چهار سالگی به گونه‌ای روایت می‌کند که هم‌زمان شیرینی و اندوه در هم می‌آمیزند. این فصل، تصویری لطیف از رشد، دگرگونی و ناپایداری لحظات انسانی ارائه می‌دهد. در بخش‌های دیگر، ردپای تاریخ سیاسی و اجتماعی شیلی، به‌ویژه دوران پس از دیکتاتوری، به‌صورت استعاری حضور دارد. فرادا در این روایت‌ها نشان می‌دهد چگونه حافظه‌ی فردی در دل حافظه‌ی جمعی تداوم می‌یابد و چگونه فراموشی، گاه تنها شکل ممکنِ ادامه‌دادن است.

در سراسر کتاب، نثر شاعرانه و فشرده‌ی فرادا، میان جهان ملموس و خیال‌انگیز پلی می‌زند. او جهان را نه به‌عنوان مجموعه‌ای از رویدادها، بلکه همچون مجموعه‌ای از نشانه‌ها و احساس‌ها می‌نگرد. جعبه‌ابزار در نگاه او استعاره‌ای از ذهن انسان است؛ ذهنی که برای فهم خویش، مدام در حال ساختن، ویران‌کردن و دوباره بنا نهادن معناست.

ماریا خوزه فرادا از چهره‌های شاخص ادبیات معاصر آمریکای لاتین است؛ نویسنده‌ای که در آثارش تلفیقی از طنز، تأمل و واقع‌گرایی شاعرانه به چشم می‌خورد. نوشته‌های او، چه برای کودکان و چه بزرگسالان، همواره واجد نوعی صمیمیت فلسفی‌اند؛ نگاهی انسانی به جهان در دلِ ساختاری موجز. گیتا جاودانی نیز در ترجمه‌ی فارسی این اثر، با انتخاب واژگان دقیق و ریتمی نرم، توانسته میان لحن استعاری نویسنده و حساسیت زبانی فارسی تعادل برقرار کند.

در نهایت، اسرار نهان در جعبه‌ابزار جهان نه صرفاً مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه، بلکه سفری در درون ذهن و حافظه‌ی انسان است؛ سفری در میان اشیاء و صداهایی که هرکدام حامل حقیقتی از زیستن‌اند. این کتاب برای خوانندگانی است که در ادبیات، به دنبال تأمل، سکوت و معنا می‌گردند؛ همان‌ها که می‌خواهند جهان را نه فقط با چشم، بلکه با حافظه و خیال تجربه کنند.