کتاب تماشای روایت نشر انتشارات علمی و فرهنگی

امروزه بیشترِ نزدیک به تمامی نظریه‌پردازان، پژوهشگران و نویسندگان حوزۀ ادبیات داستانی، اعم از رمان و درام هم‌رأیند که اولین نظریه‌های مرتبط با ادبیات از سوی فیلسوفان ارائه شده و نظریه‌های ادبی در مسیر تاریخ فلسفه تا دوران معاصر از سوی بسیاری از متفکران این حوزه مورد نقد و دگرگونی و تصحیح قرار گرفته است. پرسش این است که چه ارتباطی است بین داستان‌گویی و فلسفه و چه اهمیتی در ادبیات نهفته است که آن را به موضوعی فلسفی یا به عبارتی دستمایه‌ای برای فلسفه‌ورزی تبدیل می‌کند؟

شاید پرسش‌هایی از این قبیل دربارۀ دلایل پیوند بین داستان‌گویی و فلسفه بتواند اولین چالش برای علاقه‌مندان به داستان‌گویی و قلمرو ادبیات داستانی باشد. برای درک این پیوند این فصل را با پرسش‌هایی به ظاهر ساده ولی بسیار بنیادین آغاز می‌کنیم.

روایت چیست؟ داستان چیست؟ درام چیست؟

پرسش از چیستی‌ها برای درک ما از ماهیت هر چیز اجتناب‌ناپذیر است. به طور کلی وقتی ما از ماهیت اشیا و موضوعات سخن می‌رانیم در واقع چیستی آن‌ها را از حیث «وجود»ی مورد پرسش قرار می‌دهیم. در میان متفکران و فیلسوفان بحث دربارۀ مقولۀ وجود و ماهیت، بحثی بسیار قدیم است و از آنجا که این کتاب بر آن نیست تا وارد جزئیات فلسفی مباحث داستان‌گویی و درام شود، به طور خلاصه می‌توان گفت که پرسش از ماهیت، پرسش از وجود و هستی موجودات است و پرسش از هویت، پرسش از صورت و شکل موجودات یا به عبارتی پرسش از صورتِ هر آن چیزی است که وجود در آن جاری است. علم پرسش از هستی موجودات یا چگونگی ادراکِ وجود را علم «هستی‌شناسی» و علم پرسش از هویت‌ها یا به بیانی دیگر شیوۀ ادراکِ چیستی «موجودات» را علم «شناخت‌شناسی» یا «معرفت‌شناسی» می‌نامند.

-از متن کتاب-