تقریبا همه ما یک بار این سوال را از خودمان پرسیدیم: بهترین کتاب جهان کدام است؟
هر بار هم که این عبارت را در گوگل سرچ میکنیم، با دهها لیست مختلف روبهرو میشویم. از «کتابهایی که قبل از مرگ باید خواند» تا فهرستهای طولانی از صدها شاهکار ادبی. اما اگر دقیقتر نگاه کنیم، میبینیم چیزی به نام تنها یک بهترین کتاب جهان وجود ندارد. آنچه واقعا داریم ترکیبی است از:
- شاهکارهای ادبی که در طول تاریخ روی فرهنگ و اندیشه بشر تاثیر گذاشتند
- کتابهای پرفروش و محبوب که میلیونها خواننده را درگیر خود میکنند
- کتابهایی که در زمان مناسب، به دست آدم مناسب رسیدند و زندگیاش را عوض کردند.
در این یادداشت، به جای معرفی یک لیست خشک و تکراری از عناوین، سعی میکنیم بفهمیم بهترین کتاب های جهان یعنی چه، چه دستههایی دارند و مهمتر از همه چطور میتوانیم از بین این همه کتاب، بهترین کتاب برای خودمان را پیدا کنیم؟
چرا اینقدر دنبال بهترین کتاب جهان میگردیم؟
پشت سوال «بهترین کتاب جهان چیست؟» معمولا دو نگرانی وجود دارد:
- وقتمان محدود است و نمیخواهیم آن را صرف کتابهای متوسط یا ضعیف کنیم.
- میخواهیم هم لذت ببریم، هم رشد کنیم. یعنی کتابی بخوانیم که هم داستان خوبی داشته باشد و هم چیزی به فهم و زندگیمان اضافه کند.
همین دغدغهها باعث میشود سراغ لیستهای «بهترین کتاب های جهان» برویم. اما هر لیست، بر اساس معیارهای خاص خودش تنظیم شده و سلیقه نویسنده لیست هم روی انتخابها تاثیر گذاشته است. پس بهجای اینکه اسیر یک لیست ثابت شویم، بهتر است یاد بگیریم:
- چطور بهترین کتاب ها برای شروع کتابخوانی را انتخاب کنیم
- و بعد کمکم سراغ آثار بزرگتر و عمیقتر برویم.
بهترین کتاب های جهان چند دسته اصلی هستند؟
وقتی از بهترین کتاب های جهان حرف میزنیم، فقط از یک ژانر یا یک نوع کتاب حرف نمیزنیم. این عنوان، چند دسته مهم را در بر میگیرد:
۱. رمانهای ماندگار و جهان شمول
اینها همان کتابهایی هستند که در اغلب فهرستها دیده میشوند؛ رمانهایی با:
- موضوعات جهان شمول مثل عشق، مرگ، عدالت، تنهایی، قدرت
- شخصیتپردازی عمیق و چندلایه
- تاثیر جدی بر ادبیات و فرهنگ
از ادبیات روسیه و رمانهای لئو تولستوی گرفته تا رئالیسم جادویی گابریل گارسیا مارکز، بخش بزرگی از بهترین کتاب های جهان را همین رمانها تشکیل میدهند. اگر پرسش همیشگیات این است که «کتاب چی بخونیم؟» شروع از این دسته همیشه انتخابی مطمئن است.
۲. کتابهای فلسفی، روانشناسی و رشد فردی
برای خیلیها، بهترین کتاب لزوما یک رمان نیست. ممکن است کتابی باشد که:
- زاویه دیدشان را به زندگی عوض کرده
- کمک کرده اضطراب و روابطشان را بهتر مدیریت کنند
- یا مسیر شغلیشان را دوباره بسازند
کتابهای فلسفه برای عموم، روانشناسی کاربردی و کتابهای الهامبخش درباره معنا، کار، شادی و تصمیمگیری، بخش مهمی از بهترین کتاب های جهان را تشکیل میدهند. در اینجا تندخوانی هم وارد بازی میشود. اگر میخواهی کتابهای بیشتری از این دسته بخوانی، یاد گرفتن اصول تندخوانی کمک میکند هم سریعتر بخوانی و هم کمتر خسته شوی.
۳. جهانهای شخصی نویسندگان خاص
بعضی نویسندهها آنقدر جهان مخصوص خودشان را ساختند که عملا تبدیل به یک ژانر شدند. بهترین کتاب های کافکا مثال خوبی است، دنیایی سورئال که در دل زندگی روزمره و عادی اتفاق میافتد. اینجا مفهوم «بهترین کتاب جهان» از فهرستهای پرفروش و مشهور فراتر میرود. به کتابهایی میرسیم که شاید همهگیر نباشند اما جهان درونی ما را عمیقا تکان میدهند.
از کجا شروع کنیم؟ بهترین کتاب ها برای شروع کتابخوانی
اگر تازه میخواهی عادت مطالعه را جدی کنی، بهترین کار این است که سراغ بهترین کتاب ها برای شروع کتابخوانی بروی. یعنی کتابهایی که:
- زبان ساده و روان دارند
- حجمشان خیلی زیاد نیست
- داستان یا محتوایشان زود تو را درگیر میکند
در این مرحله، مهم نیست «همه میگویند فلان شاهکار هزارصفحهای بهترین کتاب جهان است.» اگر در صفحه ۳۰ کتاب را ببندی، عملا چیزی نصیبت نشده. بهتر است از کتابهای خوشخوان و جذاب شروع کنی و کمکم سراغ آثار سنگینتر بروی.
فرمت مناسب خودت را پیدا کن: چاپی، الکترونیک یا کتاب صوتی؟
شیوه خواندن هم مهم است. سبک زندگی امروز باعث شده خیلیها فرصت نکنند یک کتاب را مدت دست بگیرند و بخوانند. اینجاست که دانلود کتاب الکترونیک و کتاب صوتی کمک بزرگی است.
- اگر زیاد با موبایل یا تبلت سروکار داری، نسخه الکترونیک را میتوانی از فیدیبو تهیه کنی.
- یا اگر دائم در مسیر رفت و آمد هستی کتاب صوتی گزینهای عالی است. میتوانی در مترو، موقع ورزش یا حتی کارهای روزمره گوش بدهی
گاهی هم کتابخواندن قبل خواب سخت میشود. مغز خسته است اما هنوز درگیر فکر و خیال است. در این حالت، بعضیها بهجای کتاب، سراغ بهترین پادکست برای خواب میروند. پادکستهایی با موسیقی ملایم و روایت آرام که میتوانند ذهن را برای خواب آماده کنند.
در کنار کتابها، میتوان با دانلود پادکست های ادبی، فلسفی یا روانشناسی، قبل از شروع یک کتاب، کمی با فضای آن نویسنده یا موضوع آشنا شد و انتخاب دقیقتری انجام داد.
چطور بهترین کتاب را برای خودمان انتخاب کنیم؟
تا اینجا از دستهبندیهای مختلف گفتیم، اما سوال اصلی هنوز سر جایش است: از بین این همه «بهترین کتاب های جهان» کدامش برای من مناسبتر است؟ چند قدم ساده کمک میکند انتخاب هوشمندانهتری داشته باشی:
۱. هدفات از مطالعه را روشن کن
- دنبال فرار از روزمرگی و سرگرمی هستی؟
- میخواهی چیزی یاد بگیری و مهارت یا ذهنیتت را ارتقا بدهی؟
- دوست داری با ادبیات جدیتر آشنا شوی و سراغ کلاسیکها بروی؟
۲. سطح مطالعهات را در نظر بگیر
اگر تازه شروع کردی لازم نیست از سختترین کتابها شروع کنی.
۳. حالوهوای این روزهایت را جدی بگیر
گاهی یک رمان عاشقانه کوتاه برایت «بهترین کتاب جهان» است، گاهی یک کتاب مدیریت زمان، و بعضی روزها هم دلت فقط میخواهد یک کتاب صوتی ساده گوش بدهی
بهترین کتاب جهان برای هرکسی فرق میکند
وقتی از «بهترین کتاب جهان» حرف میزنیم، در واقع از یک عنوان ثابت و جهانی حرف نمیزنیم. صحبت از مجموعهای است از آثار مهم، تاثیرگذار، پرفروش و کتابهایی که در لحظه درست سر راه خواننده قرار گرفتند. در واقع فهرست قطعی و ابدی وجود ندارد. در نهایت، بهترین کتاب جهان همان کتابی است که در زمان درست، چیزی درون تو را تکان بدهد و بعد از بستن آخرین صفحهاش، آدم قبلی نباشی.
