سریال سووشون یکی از آثار تازه‌ی شبکه نمایش خانگی است که نرگس آبیار نگارش و کارگردانی آن را بر عهده دارد. این مجموعه اقتباسی تصویری از رمان ماندگار سیمین دانشور به همین نام است؛ اثری که در ادبیات معاصر فارسی جایگاهی ویژه دارد و کتاب صوتی سووشون نیز منتشر شده است.
پیش از این، منیژه محامدی داستان «سووشون» را روی صحنه تئاتر با بازی افسانه بایگان و محمد اسکندری اجرا کرده بود. اکنون نرگس آبیار با نگاهی تازه، این روایت تاریخی را در قالب سریال بازآفرینی کرده است.
داستان سریال سووشون به مقاومت مردم شیراز در برابر اشغال انگلیسی‌ها می‌پردازد. بازی درخشان بهنوش طباطبایی و میلاد کی‌مرام بر جذابیت و عمق این روایت افزوده است.
پلتفرم نماوا تهیه و تولید این سریال را بر عهده داشته و آن را در تاریخ ۹ خرداد ۱۴۰۴ منتشر کرده است. اما تنها چند ساعت پس از انتشار، به دلیل «عدم دریافت مجوزهای قانونی»، پخش آن متوقف شد. در ادامه این مقاله، ضمن معرفی سریال سووشون، نگاهی نیز به رمان اصلی سیمین دانشور خواهیم انداخت تا با این اثر تاثیرگذار تاریخی بیشتر آشنا شویم.
داستان سریال سووشون
سریال سووشون را نرگس آبیار با اقتباس از رمان ماندگار سیمین دانشور نوشته و کارگردانی کرده است. این مجموعه تاریخی که فعلاً تنها یک قسمت از آن روی پلتفرم‌ها آمده، داستانی در شیراز و سال‌های پایانی جنگ جهانی دوم روایت می‌کند.
ماجرا در فاصله سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۵ رخ می‌دهد و مقاومت مردم شیراز را در برابر استعمار انگلیس نشان می‌دهد. در مرکز داستان، زری قرار دارد؛ زنی جوان و تحصیل‌کرده که در ابتدا در نقش یک همسر سنتی ظاهر می‌شود. اما پس از مرگ تراژیک یوسف، همسرش، مسیر زندگی‌اش را تغییر می‌دهد و به یک زن آگاه و مبارز تبدیل می‌شود.
یوسف، مالک زمین و مخالف سلطه بیگانگان، حاضر نمی‌شود محصولاتش را به ارتش انگلیس بفروشد. همین پافشاری باعث می‌شود با نیروهای اشغالگر درگیر شود تا جایی که در نهایت فردی ناشناس او را به قتل می‌رساند. این اتفاق زری را از انفعال بیرون می‌آورد و مسیر داستان را به سوی فضایی نمادین و اسطوره‌ای هدایت می‌کند.
سریال سووشون فقط درباره استعمار نیست؛ این مجموعه مفاهیمی چون ایستادگی، فداکاری، هویت و امید را به‌خوبی بازتاب می‌دهد و نقش تأثیرگذار زنان در تحولات اجتماعی را برجسته می‌کند. این سریال تصویری قوی از مقاومت مردم شیراز و ایران در برابر ظلم خلق کرده و به مخاطب نشان می‌دهد که حتی در تاریک‌ترین زمان‌ها، امید و آزادی هنوز زنده‌اند.
سریال سووشون چقدر در اقتباس به کتاب وفادار است؟
وقتی پای یک سریال اقتباسی به میان می‌آید، اولین سوالی که معمولاً ذهن مخاطب را درگیر می‌کند، میزان وفاداری آن به اثر اصلی است. این پرسش وقتی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که متن اصلی، رمانی جاودان مثل سووشون نوشته سیمین دانشور باشد. نرگس آبیار با ساخت این سریال تلاش کرده پاسخی قابل تامل به این دغدغه ارائه دهد که می‌توان آن را از دو منظر بررسی کرد.
از یک سو، آبیار و گروهش با حساسیت بالا در طراحی صحنه و انتخاب لوکیشن، قصد داشتند فضای داستان رمان را به شکلی ملموس بازسازی کنند. آن‌ها فیلم‌برداری را در بافت تاریخی شیراز انجام دادند و با بهره‌گیری از مکان‌های واقعی، تلاش کردند اصالت روایت را به بیننده منتقل کنند. بازسازی دقیق فضای اجتماعی و سیاسی دهه ۱۳۲۰، از جمله اجرای وفادارانه مراسم عروسی که داستان با آن آغاز می‌شود، از نکات برجسته این تلاش بود.
اما از سوی دیگر، آبیار صرفاً به بازسازی روایت رمان بسنده نکرد و آن را بازتعریف کرد. او ساختار روایت خطی رمان را کنار گذاشت و با استفاده از فلاش‌بک‌ها و خاطرات زری، به داستان عمق و پیچیدگی بیشتری بخشید. این شیوه روایت نوین، به سریال هویتی مستقل و تازه داد که فراتر از اقتباس صرف بود.
علاوه بر این، شخصیت‌ها نیز در این سریال ابعاد تازه‌ای یافتند. آبیار شخصیت‌هایی مانند مراد و سودابه هندی را پررنگ‌تر کرد و زاویه دیدی نو به روایت افزود. این رویکرد نشان می‌دهد که او فقط به وفاداری به متن اصلی بسنده نکرده، بلکه سعی داشته اثری خلق کند که هم‌زمان با سلیقه مخاطب معاصر نیز همخوانی داشته باشد.
سووشون در بین پرفروش‌ترین کتاب‌های بهمن ماه ۱۴۰۳ فیدیبو هم قرار داشت. این کتاب همچنین در بین پرفروش‌ترین رمان‌های ایرانی در تمامی ادوار هم قرار دارد.
نقاط قوت و ضعف سریال سووشون در اقتباس از اثر سیمین دانشور
یکی از نقاط قوت سریال، وفاداری به طراحی صحنه‌ها و استفاده از لوکیشن‌های اصیل است. همچنین، ایده‌های نوآورانه مثل فلاش‌بک‌ها و انیمیشن به روایت داستان کمک کرده‌اند. این نوآوری‌ها باعث شده‌اند سریال «سووشون» شکل تازه و جذابی به خود بگیرد. اما برخی انتخاب‌ها مانند لهجه بازیگران، گاهی فهم دیالوگ‌ها را سخت می‌کند. همچنین، تغییراتی در تصویرسازی شخصیت‌ها ممکن است برای طرفداران رمان ناراحت‌کننده باشد.
سریال «سووشون» ترکیبی از وفاداری و بازآفرینی است. این اثر توانسته هم مخاطبان کتاب را راضی نگه دارد و هم تماشاگران جدید را جذب کند. البته، همان‌طور که کارگردان گفته، اقتباس هرگز نمی‌تواند جای خواندن رمان را بگیرد. تفاوت‌ها در سریال و کتاب به دلیل زبان متفاوت سینما و محدودیت‌های ساختاری است.
جشن امضای جنجالی سووشون
نشست «ادبیات در قاب تصویر» به مناسبت ساخت سریال «سووشون» با اقتباس از رمان سیمین دانشور، روز ۲۵ اردیبهشت در نمایشگاه بین‌المللی کتاب برگزار شد. در این نشست نرگس آبیار، کارگردان و بهنوش طباطبایی بازیگر سریال حضور داشتند و درباره روند اقتباس گفتگو شد. پس از این مراسم، حاشیه‌هایی درباره «جشن امضای کتاب سووشون» به وجود آمد و برخی مدعی شدند عوامل سریال کتاب اصلی را امضا کرده‌اند که واکنش‌های منفی به همراه داشت.
اما بررسی ویدئوها نشان داد که نرگس آبیار و بهنوش طباطبایی تنها کارت‌پستال‌های داخل کتاب را امضا کردند و امضایی روی خود کتاب انجام نگرفت. این سوءتفاهم به دلیل انتشار پوستری با عنوان «جشن امضای کتاب» ایجاد شد که ناشر آن را تأیید نکرد و پس از تذکر حذف شد. تغییر ظاهری کتاب هم تنها محدود به نوار دور جلد بود که برگرفته از تصاویر سریال است.
حضور عوامل سریال در غرفه انتشارات خوارزمی بیشتر به منظور گرامیداشت یاد سیمین دانشور و معرفی اثر ارزشمند او بود، نه امضای رسمی کتاب. سریال «سووشون» اقتباسی آزاد از رمان است که زندگی زری و مبارزات او را پس از کشته شدن همسرش توسط انگلیسی‌ها روایت می‌کند.
بازیگران سریال سووشون
سریال سووشون با تکیه بر حضور بازیگران مطرح و توانمند، روایتگر داستانی تاریخی، اجتماعی و عاطفی است. این سریال با بهره‌گیری از چهره‌های سرشناس سینما و تلویزیون، توانسته شخصیت‌هایی عمیق و باورپذیر خلق کند.
بهنوش طباطبایی در نقش «زری»، زنی تحصیل‌کرده و دغدغه‌مند را به تصویر می‌کشد که در مسیر تحول شخصی و اجتماعی قرار می‌گیرد. زری ابتدا همسر مردی مبارز است، اما به‌تدریج خود به کنشگری فعال تبدیل می‌شود.
میلاد کی‌مرام نقش «یوسف» را ایفا می‌کند؛ مردی آرمان‌گرا که عشق به خانواده را فدای عدالت‌خواهی می‌کند. هرچند داستان با مرگ او آغاز می‌شود، اما حضورش در ذهن زری و روند سریال پررنگ باقی می‌ماند.
از دیگر شخصیت‌های تأثیرگذار سریال سووشون می‌توان به حاج‌آقا معتمد (مجید صالحی)، سودابه هندی (آزاده صمدی)، فردوس (ترلان پروانه) و خان‌کاکا (سام درخشانی) اشاره کرد که هرکدام نماینده‌ی طیفی از جامعه‌اند؛ از محافظه‌کار تا فرصت‌طلب، از قربانی تا معترض.
سریال سووشون در اقتباس از رمان سیمین دانشور، با تغییراتی در روایت و شخصیت‌پردازی، داستانی پویاتر و دراماتیک‌تر ارائه داده است. همین بازآفرینی، آن را به اثری متمایز در میان سریال‌های تاریخی ایرانی تبدیل کرده است.
سخن آخر
سریال «سووشون» تلفیقی از وفاداری به رمان سیمین دانشور و بازآفرینی خلاقانه است. نرگس آبیار تلاش کرده داستان مقاومت مردم شیراز و نقش زنان را به شکلی تازه روایت کند. با این وجود، هیچ اقتباسی جای خواندن رمان را نمی‌گیرد. برای درک عمیق‌تر داستان و شخصیت‌ها، پیشنهاد می‌شود پس از دیدن سریال، نسخه اصلی کتاب را مطالعه کنید. کتاب صوتی و کتاب الکترونیکی سووشون نیز در فیدیبو قابل دسترس است.
