بهترین کتاب‌های آموزش پایتون؛ دانش عصر مدرن

زمانی‌که از برنامه‌نویسی سخن به‌میان می‌آید، چند کلمه یا عبارت همراه آن شنیده می‌شود؛ کلماتی مانند هک، حمله‌ی سایبری و …. شاید جالب باشد بدانید عبارت‌هایی مانند «زبان برنامه نویسی پایتون»، «بهترین کتاب‌های آموزش پایتون» یا کلمه‌ی «پایتون» هم در صدر جست‌وجوهای اینترنتی مرتبط با برنامه‌نویسی جای دارند. در واقع، پایتون شناخته شده‌ترین زبان برنامه‌نویسی  برای عموم مردم به‌شمار می‌رود. می‌توان پرسید که چرا پایتون تا این حد مهم است؟

برنامه‌نویسی رایانه‌ای یا کدنویسی به زبان ساده یعنی فهماندن فرمان‌ها به کامپیوترها با زبان یا شیوه‌ای که با صفر و یک‌ های سازنده‌ی دنیا دیجیتال هماهنگ باشد؛ همان‌طور که ما به فارسی یا انگلیسی صحبت می‌کنیم و شیوه‌ی ارتباطی بین زبان‌های مختلف را می‌دانیم. اکنون تمام جهان ما به‌نوعی دیجیتالی شده است. تک‌تک تجربه‌های ما در این روزها، با هنر دست برنامه‌نویسان گره خورده است. از اپلیکیشن‌های گوشی‌های هوشمند تا برنامه‌ریزی و حرکت قطارهای شهری و هواپیماها، از بازی‌های رایانه‌ای تا ربات‌هایی با هوش مصنوعی متحیرکننده، همگی قدرت و نفوذ برنامه‌نویسی را نشان می‌دهد. در این میان، پایتون زبانی است که هر جا فکرش را ‌کنید، اثری از آن دیده می‌شود. ساخت ربات تلگرام یا محاسبات پرتاب موشک، پایتون شما را تنها نمی‌گذارد. شهرت روزافزون پایتون باعث شده بیشترین مطالب آموزشی هم در حوزه‌ی برنامه‌نویسی از آن این زبان باشد. اگر به دنبال آموزش یا کتاب برنامه نویسی باشید، به‌سادگی با یک جست‌وجوی ساده‌ی اینترنتی می‌توانید تعداد بی‌شماری دوره و کتاب آموزش پایتون را بیابید.

• چطور اطلاعات عمومی‌مان را افزایش دهیم؟

پایتون چیست؟

پایتون یک زبان برنامه‌نویسی قدرتمند است که در همه‌ی حیطه‌های علمی، مهندسی و رایانه‌ای کاربرد دارد. نزدیک ۳۱ سال پیش، خیدو فان روسوم هلندی این زبان برنامه‌نویسی را عرضه کرد. پایتون را می‌توان به‌نوعی توسعه‌ی زبان قدرتمند سی (C) دانست. تحولات دائمی و گاه عظیمی پایتون پشت سر گذاشته و صف بزرگی از توسعه‌دهندگان به‌سوی خود کشانده است. در سال ۲۰۰۸ در حالی‌که نسخه‌ی ۲ پایتون در میانه‌ی راه بود، بازنگری عظیمی در این زبان صورت پذیرفت و نسخه‌ی ۳ معرفی شد. از آن‌جایی که وابستگی دنیای کامپیوترها به پایتون ۲ بسیار بود، دو نسخه ۲ و ۳ همزمان در دسترس برنامه‌نویسان قرار گرفت و به‌روزرسانی می‌شد. اما نیمه‌ی سال ۲۰۲۰ به‌روزرسانی و پیشتیبانی از پایتون ۲ متوقف شد؛ به‌این‌ترتیب، پایتون ۳ تنها نسخه‌‌ی رسمی لقب گرفت.

چرا باید پایتون یاد بگیریم؟

دنیای برنامه‌نویسی زبان‌های مختلفی دارد. بر پایه‌ی حیطه‌ی کاربرد و سطح می‌توان این زبان‌ها را دسته‌بندی کرد. منظور از سطح یعنی میزان نزدیکی به زبان انسان است. زبانی که شبیه‌تر به فرمان‌های زبانی انسان باشد سطح بالاست. آن دسته از زبان‌ها که فرمان‌هایش در ظاهر بسیار ابتدایی، نزدیک‌تر به صفر و یک‌های کامپیوترهاست سطح پایین به حساب می‌آیند. درباره‌ی کاربرد نیز همان‌طور که نامش پیداست زبان‌هایی برای یک یا چند حوزه‌ی خاص به‌کار می‌روند، مثلا حیطه‌ی تصویرسازی رایانه‌ای یا طراحی وب سایت یا تولید نرم‌افزارهای خدماتی به‌زبان‌های مختلفی وابسته است. زبانی که سطح بالا دارد و در حوزه‌های مختلفی کاربرد دارد، ایدئال بسیاری از برنامه‌نویسان خواهد بود زیرا با چنین زبانی می‌توان در پروژه‌های بسیاری حضور داشت. پایتون زبانی سطح بالا و منعطف است. هزاران توسعه‌دهنده دارد و پکیج‌ها یا همان بسته‌های بسیاری برایش ساخته شده است. در واقع با یادگیری پایتون، با یک تیر می‌توانید چند نشان را بزنید.

مهم‌تر از اینکه چه زبان‌های برنامه‌نویسی‌ای بلدید، خلاقیت، کارایی، سرعت بالا، روان بودن کد شماست. هماهنگی میان نرم‌افزارها و سخت‌افزارها با برنامه‌ی شما و کم باگ و خطا بودن تسلط شما را نشان می‌دهد. بااین‌حال در بیشتر مواقع، لازم است که برنامه‌نویس آمادگی مواجهه با زبان‌های مختلف برنامه‌نویسی یا بسته به هدف، بهره‌گیری از آن‌ها را داشته باشد. این‌ در حالی است که شما معمولا در یک حیطه‌‌ای مشخص با زبان‌هایی خاص کار می‌کنید؛ مانند طراحی مدار الکتریکی، پردازش تصویر و بسیار موارد دیگر. با این‌همه، انعطاف پایتون و سهولت اتصال آن به اغلب زبان‌ها و نرم‌افزارها موجب شده در نقش کمک‌حال و حلقه‌ی گمشده‌ی برنامه‌های رایانه‌ای ظاهر شود. به‌بیان دیگر، دانستن پایتون، به‌معنای فرار مخمصه‌ها و ساده‌شدن کارهاست.

بهترین کتاب‌های آموزش پایتون در ایران و جهان

نظر به قدرت و نفوذ پایتون، کتاب‌هایی را معرفی می‌کنیم که می‌توانند در یادگیری این زبان برنامه‌نویسی یاری‌کننده باشند. تلاش شده در فهرست پیش‌رو کتاب‌هایی گنجانده شود که شامل آموزش با زبان ساده و پوشش دهنده‌ی سطح‌های مقدماتی تا پیشرفته باشد.

۱.    Learn the python, the hard way

اگر کسی مبتدی باشد و بخواهد با پایتون به دنیای برنامه‌نویسی پا بگذارد، این کتاب هم برنامه‌نویسی و هم پایتون به‌خوبی می‌تواند آموزش دهد. البته همان‌طور که نویسنده‌ی کتاب، زد شاو، با پافشاری توصیه کرده است، شما باید قدم‌به‌قدم همراه کتاب پیش بیایید، کارها و تمرین‌های کتاب را اجرا کنید تا مهارت لازم را به‌دست آورید. نکته‌ی دیگری که باید توجه داشت، صبور بودن است، زیرا کتاب، مفصل و با جزییات نگارش شده است. کسانی که می‌خواهند سریع پیش بروند، احتمالا بیش از ۳۰۰ صفحه مطلب برایش معادل آموزش سریع نیست. ولی می‌تواند یک دوره آموزش جامع پایتون باشد. سه ویرایش از این کتاب ارائه شده و سال ۲۰۱۷ نسخه‌ی اختصاصی آن برای پایتون ۳ منتشر شده است.

۲.    کتاب Python Crash Course, 2nd Edition

کتابی که به معنی دقیق کلمه آموزشی جامع و کامل برای برنامه‌نویسی و پایتون است. بیش از ۵۰۰ صفحه مطلب از اریک مَتِس که نویسنده، مدرس و برنامه‌نویس زبده‌ای است. این کتاب پرفروش‌ترین کتاب آموزش پایتون در جهان به شمار می‌رود. ویراست دوم این کتاب که در سال ۲۰۱۹ انتشار یافته، تاکنون بیش از یک میلیون نسخه‌اش به فروش رفته است. به‌نظر می‌رسد برای کتاب‌های آموزش برنامه‌نویسی رکوردی دست نیافتنی باشد. این کتاب سرفصل‌ها به‌خوبی دسته‌بندی کرده و به‌طور مفصل با تمرین‌های خوبی توضیح داده است. باز هم صبر و حوصله برای همراهی با این کتاب ضروری است.

۳.    کتاب آموزش سریع پایتون

این کتاب را متخصص برنامه‌نویسی و شبکه، محمد شریعتی مهر، نوشته است. این اثر را می‌توان از نمونه‌های اولیه کتاب آموزش پایتون به زبان فارسی به حساب آورد. کتاب کوتاه و جمع‌وجوری است. برای راه انداختن افراد مبتدی در پایتون کافی به‌نظر می‌رسد. قطعا تلاش و پیگیری نیاز است تا پاسخگو باشد.

۴.    آموزش جامع برنامه نویسی پایتون اثر اشکان طالبی و مسعود نظری

آقایان مسعود نظری و اشکان طالبی این کتاب را نوشته‌اند. صادقانه باید گفت این کتاب برای یک آموزش گام به گام به تحریر در نیامده، بلکه دایره‌المعارفی است جامع و مجمل که برای مرور مطالب، یادآوری تکینکی خاص یا آشنایی سریع یک برنامه‌نویس تهیه شده است. با این کتاب شما یک راهنمای کاربردی دارید که با رجوع به آن می‌توانید ایده‌ای برای حل مسائل سر راهتان به‌دست آورید. البته اگر خواننده‌ی کم حوصله‌ای باشید، این کتاب برای شروع شاید شما را راضی کند. این کتاب به صورت فیزیکی و الکترونیکی این کتاب در دسترس عموم است.

۵.    Head-First Python

به‌قول نویسنده‌اش پال بری، این کتاب آموزش پایتون یک راهنمای آموزشی مغزدوست است. با این کتاب شما با پایتون دوست خواهید شد. پربیراه هم نمی‌گوید، چون حجم عمده‌ی مطالب، تصویرسازی و عکس است. انگار شما می‌خواهید از کتابخانه‌ی چوبی‌ای را به کمک راهنمایش سرهم و نصب کنید. برای هر مهارت، چند مثال و تمرین با عکس و نمودار در این کتاب خواهید یافت. خواندن این کتاب بی‌شک نه‌فقط یادگیری پایتون که ماجراجویی جالبی خواهد  بود.

۶.    پایتون به زبان ساده اثر یونس ابراهیمی

همان‌طور که از نام کتاب برمی‌آید، ساده و دلچسب است. در چارچوبی منسجم و بدون اتلاف وقت، اصل مطلب را به شما به ارائه می‌کند. تمرین‌ها و مثال‌های کتاب به تعداد کافی آمده است؛ همراهی با آن‌ها در کوتاه‌مدت از شما یک برنامه‌نویس پایتون می‌سازد.

۷.    Teach Your Kids to Code: A Parent-Friendly Guide to Python Programming

شاید نوجوان یا کودکی علاقه‌مند به برنامه‌نویسی بین عزیزان و دوستانتان بشناسید، کتاب برایسون پاین بی‌شک یک راهنمای شیرین و جذاب برای شما خواهد بود تا همراه او برنامه‌نویسی به زبان پایتون را بیاموزید. تصویرسازی بی‌نظیر و جذاب برای کودکان ویژگی منحصربه‌فرد این کتاب است. نویسنده‌ی برای حوصله‌ی کودکان بی‌قرار ارزش قائل می‌شود متنی کامل ولی سیری سریع را ارائه می‌دهد. قدم‌به‌قدم از ابتدای نصب پایتون و راه‌اندازی تا مراحل خوبی از برنامه‌نویسی را پوشش می‌دهد. مهم‌ترین ویژگی کتاب Teach Your Kids to Code بی‌شک آموزش برنامه‌نویسی به روش حل مسئله است. درواقع، دو مهارت برنامه‌نویسی پایتون و حل مسئله به نوجوان یا کودک دلبند شما آموزش داده می‌شود. در انتهای این کتاب، خواننده‌ی جوان می‌تواند بازی‌های ساده‌ی رایانه‌ای مثل pong با زبان پایتون بسازد.

۸.    کتاب آموزش پایتون جعفر نژاد قمی

اگر بگوییم که نیمی از برنامه‌نویسان ایران با نام جعفر نژاد قمی به‌دنیای کد و رایانه پا گذاشته‌اند، کلام بی‌جایی نیست. کتاب‌های مشهور آموزش C و C++ این نویسنده قطعا برای بسیاری خاطره‌ساز است. این متخصص و مدرس برنامه‌نویسی در این جا هم راهنمای جامع، کاربردی، مختصر و مفیدی برای پایتون به‌رشته‌ی تحریر درآورده است. شما می‌توانید هم برای آغاز برنامه‌نویسی و هم یادگیری مبتدی پایتون به این اثر رجوع کنید.

مؤخره

فهرست ارائه شده، اگر شامل صد کتاب هم بود، قطعا شما هم کتاب‌های فراوانی می‌شناسید که پایتون را از سطح مقدماتی تا پیشرفته، برای محاسبات علمی و پردازش تصویر تا یادگیری ماشین و تحلیل داده‌های اقتصادی به‌خوبی آموزش داده است؛ بنابراین شاید معرفی بهترین کتاب نشدنی باشد. آنچه که در یادگیری هر زبان برنامه‌نویسی اهمیت فراوان دارد، ممارست و تمرین به‌علاوه‌ی یافتن شیوه‌ی حل مسئله‌ی خلاقانه است، بنابراین از هر کتابی که شروع کردید یا با آن راحتید، پیگیر و خلاق باشید!