معرفی، خرید و دانلود کتاب راز شکسپیر

تا یکی دو سال پیش رسم بود که کمدی تلخِ حق برای حق حال و هوایی ناگوار داشته باشد و مزه‌یی نامطبوع در دهان باقی بگذارد. نیم‌نگاهی سطحی به این نمایشنامه موجب بود که تخیل کارگردان در مسیری غلط بیفتد، و در نتیجه نمایشنامه مستعد یک چنین حال و هوایی شود. شخصیت‌های اصلی و مؤثر نمایش به وضوح مشخص هستند، و همین امر کارگردانان را وسوسه می‌کند که تأکید نمایش را بر دو نقش ایزابلا و آنجلو قرار دهند، گویی نمایشنامه از جمله نمایشنامه‌های دو عنوانی شکسپیر، و موسوم به «آنجلو و ایزابلا» است. اگر در اجرا چنین نظری غالب شود، و اگر در تماشاگر تنها این اندیشه القاء شود که جوهر این نمایش، برخورد این دو شخصیت است، آنگاه تعادل یکی از شاهکارهای شکسپیر، از نخستین لحظه‌ی شروع نمایش، در خطر واژگونی قرار خواهد گرفت. دو نمایشنامه‌ی دیگر شکسپیر، رویای یک شب نیمه‌ی تابستان و طوفان هرگز عملاً همراه با حق برای حق مطرح نشده‌اند، لیکن شباهتی اساسی میان آنها وجود دارد، شباهتی که شاید در ابتدا ملموس نباشد. زیرا نمایشنامه‌ی حق برای حق از نظر پرداخت صحنه همان‌قدر با این دو نمایشنامه تفاوت دارد، که مافوق طبیعت با مادون طبیعت متفاوت است. در واقع چه تفاوتی بیش از شهری فاسد که دورادور یک زندان ساخته شده، و جنگل و جزیره‌یی سحرآمیز اما اختلاف ظاهری این سه نمایشنامه هنگامی کاملاً بی‌اهمیت می‌شود که ملاحظه می‌کنیم در هر سه نمایشنامه می‌توان به وقایع از دو زاویه‌ی دهری و معنوی نگریست، و تماشاگر که معمولاً در انتهای نمایشنامه‌های شکسپیر نتیجه‌ی متعالی از آنها استنباط می‌کند، در مورد این سه نمایشنامه، می‌تواند تا حدودی در اثنای آنها به چنین نتیجه‌یی برسد. در نمایشنامه‌ی حق برای حق دوک وین روزنه‌یی است به نور، و به ما امکان می‌دهد در طول نمایش نتیجه‌یی متعالی از آن مستفاد کنیم؛ و اگر در رویای یک شب نیمه‌ی تابستان اوبرون، و در طوفان پراسپرو، مهم‌ترین سهم را برعهده دارند، سهم دوک هم در حق برای حق به همان درجه از اهمیت است. در چند سال اخیر، بیش از یک کارگردان این نکته را در مدنظر گرفت، و همان طور که به وضوح منظور نظر شکسپیر بود، دوک را شخصیت غالب در نمایشنامه قرار داد، این اجراها به جای خاطره‌یی «تلخ»، آرامشی عمیق در تماشاگر تولید می‌کرد، و به رغم چگونگی مکان صحنه، آن را یکی از نمونه‌های برجسته‌ی نمایشنامه‌های دوره‌ی آخر زندگی شاعر می‌ساخت. حق برای حق به تقریب همزمان با دو نمایشنامه‌ی هملت و اتللو، یا در فاصله‌ی میان این دو اثر، و یا کمی پس از اتمام آنها نوشته شد. در دو نمایشنامه‌ی هملت و اتللو، شیطان همچون شخصیتی مستقل مجسم شده است، به نحوی که گویی کاملاً بیرون از روح انسانی است، روحی که سیر و سلوک عرفانی‌اش مضمون عمیق‌تر نمایشنامه را در برمی‌گیرد. اتخاذ چنین روشی در تجسم شیطان، موجب می‌شود که بتوانیم شیطان را با رنگ‌های حقیقی‌اش نقش کنیم، و از طرفی قهرمان نمایشنامه را هم به ترتیبی نقاشی کنیم که از پیش، طعم کمال را بچشد، و راهی که در آن پیش می‌رود، بشناسد. اما عملاً، اولین مرحله‌ی سیر و سلوک عرفانی، عمدتا دل‌نگرانی از حضور شیطان در درون خویشتن است، و می‌توان وجود شیطان را بدون تجسمی مستقل از آن، و تنها با برملا کردن عوامل شیطانی در روح قهرمان داستان القا کرد، و اگر نمایشنامه‌نویس به چنین عملی مبادرت ورزد، بی‌درنگ درگیر شرایط بغرنج خواهد شد. اگر عوامل شیطانی را به اندازه‌ی کافی سیاه و ظلمانی نشان ندهد، مخاطره‌یی وجود خواهد داشت که تماشاگر، از قهرمان داستان قطع مهر کند و قطع مهر او برای «کیمیایی» که مفهوم نمایشنامه است، مهلک خواهد بود، چرا که در این صورت تماشاگر قادر نخواهد بود خود را با انسانِ نوعی که قهرمان داستان، نمایشگر او است، همسان بپندارد. شکسپیر در نمایشنامه‌ی حق برای حق خطر می‌کند، و شیطان را در درون روح عرضه می‌کند، و در عین حال، با وجود سه بار تصویر کردن انسانِ نوعی، در سه ماجرای درهم بافته، موفق می‌شود نمایشنامه را تضییع نکند. اگر این سه ماجرا را با شخصیت‌های اصلی‌شان نامگذاری کنیم. عبارت خواهند بود از ماجرای ایزابلا، آنجلو و کلاودیو.