کتاب اسپانیا

مقدمه و مرور

جزایر بالئار

نام رسمی کشور اسپانیا، پادشاهی اسپانیا و نظام حکومتی اش مشروطه سلطنتی است. این کشور، یکی از کشورهای مهم عضو اتحادیه اروپاست و از نظر جغرافیایی بخش اعظم شبه جزیره ایبری را دربرمی گیرد. مجمع الجزایر بالئار و چافارین در دریای مدیترانه، مجمع الجزایر قناری در اقیانوس اطلس و شهرهای خودمختار سئوتا و ملیا در شمال افریقا و منطقه لیویا در کوه های پیرنه نیز به این کشور تعلق دارند. اسپانیا از نظر موقعیت جغرافیایی، به دلیل قرار گرفتن بین دو قاره افریقا و اروپا و در اختیار داشتن کلیه راه های ورودی به آب های مدیترانه از طریق اقیانوس اطلس و نزدیکی با منطقه جبل الطارق، اهمیت استراتژیکی خاصی یافته است.
اسپانیا به عنوان یکی از کشورهای کهن اروپا، از اواخر قرن پانزدهم تا نوزدهم به وسیله قدرتمندترین امپراتوری عصر خود رهبری می شد و توانست منطقه امریکای لاتین را به استعمار خود درآورد؛ به همین دلیل امروزه هجده کشور امریکای لاتین به زبان اسپانیولی تکلم می کنند و از فرهنگ آن متاثرند.
این کشور به جهت موقعیت جغرافیایی خود و ورود ملیت های مختلف به این خطه، از ویژگی های مختلف فرهنگی این ملل و ازجمله مذهب آن ها تاثیر پذیرفته است. فتح اسپانیا به وسیله رومیان، مذهب اساطیری روم باستان را به اسپانیا آورد و با مسیحی شدن امپراتور، مسیحیت تا اقصا نقاط امپراتوری گسترش یافت. عبور مسلمانان از جبل الطارق در سال ۷۱۱ م. جای پایی را در غرب اروپا برای اسلام باز کرد که خیلی زود تقریباً تمام شبه جزیره ایبری را دربرگرفت. آثار حکومت مسلمانان در قرطبه هنوز هم برجای مانده است. خروج آخرین بازماندگان حکومت مسلمانان در سال ۱۴۹۲م. از جنوب اسپانیا، این کشور را به دژ مقدم کاتولیسم در غرب اروپا تبدیل و به همراه توفیق آن در گشودن مرزهای نو جغرافیایی، از این سرزمین، تصویری به عنوان مدافع و گسترش دهنده مسیحیت در نیمکره غربی ایجاد کرد که این موقعیت تا سال ها حفظ شد.
در قرن نوزدهم، اسپانیا سرزمین های تحت اشغال خود در امریکای لاتین را فرو نهاد و از صحنه استعمارگری بیرون رفت. در اواخر این قرن، این کشور به مرزهای سیاسی کنونی خود بسنده کرد و درصدد تقویت توان خود برآمد. اسپانیا در قرن بیستم با بحران های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دست و پنجه نرم می کرد. جنگ جهانی اول، کودتای نظامی سال ۱۹۲۳، پایان دوران پادشاهی و استقرار جمهوری در سال ۱۹۳۱ و اعطای حق خودمختاری داخلی به نهضت استقلال طلبانه کاتالون در نیمه اول قرن بیستم، باعث ثبات سیاسی و فروکش کردن ناآرامی ها در این کشور شد.
با برافروخته شدن آتش جنگ های داخلی در سال های ۱۹۳۶ تا ۱۹۳۹ کشور بار دیگر در بحران فرو رفت. در زمان ناآرامی ها، در ژوئیه ۱۹۳۶ ژنرال فرانسیسکو فرانکو یکی از افسران مخالف رژیم جمهوری، بر ضد دولت، قیام و بندر بارسلون را تصرف کرد و با گردآوری نیرو حمله به پایتخت را آغاز کرد. جمهوری خواهان، سوسیالیست ها، آنارشیست ها و کمونیست ها با تمام قوا به مقابله با او پرداختند. بدین گونه، کشور به هرج ومرج کشیده شد، جنگ داخلی بالا گرفت و کشورهای خارجی وارد صحنه شدند.
بالاخره پس از سه سال جنگ و خونریزی و کشته شدن هزاران نفر، جناح چپ یا جمهوری خواهان تسلیم فرانکو شدند و او توانست حکومت دیکتاتوری خود را بر اسپانیا مستولی سازد. فرانکو در اواخر عمر خود کشور را به طرف نظام پادشاهی سوق داد و با انتخاب شاهزاده خوان کارلوس به جای خود، سرنوشت تازه ای برای این کشور رقم زد.
پس از مرگ فرانکو، اسپانیا به سوی آزادی و دموکراسی و پیشرفت اقتصادی حرکت کرد و توانست به صورت یکی از کشورهای باثبات و مهم اروپایی درآید. در دهه گذشته، حزب سوسیالیست اسپانیا توانسته جایگاه این کشور را در مناسبات جهانی ارتقا دهد و با اجرای سیاست جذب سرمایه و توریست وضع اقتصادی را بهبود بخشد. نتیجه اجرای این سیاست ها آن بود که در دهه گذشته اسپانیا به یکی از مهم ترین کشورهای جذب گردشگر در جهان تبدیل شده و توانسته با جذب حدود شصت میلیون توریست در سال درآمدی نزدیک به شصت میلیارد یورو را نصیب خود سازد. دلایل گرایش گردشگران خارجی به اسپانیا آن است که این کشور دارای صدها مرکز تفریحی، جشن ها و مراسم پرهیجان و آثار باستانی و تاریخی از دوران باستان و دوران اسلامی به ویژه در شهرهای قرطبه و غرناطه و مناظر بسیار زیبا در سواحل دریای مدیترانه است.

سرزمین و اقلیم

کوه های پیرنه

حدود و مساحت

کشور اسپانیا با ۶۹۱ /۵۰۶ کیلومتر مربع وسعت در جنوب غربی اروپا واقع شده؛ این کشور به همراه کشور پرتغال شبه جزیره ایبری را تشکیل می دهند. کشور اسپانیا میان ۳۶ درجه و ۴۴ درجه عرض شمالی و ۴ درجه طول شرقی و ۵ /۹ درجه طول غربی جای گرفته است. اسپانیا از شمال شرقی به کوه های پیرنه (مرز طبیعی اسپانیا و فرانسه) و جمهوری آندورا، از مشرق به دریای بائارو، از جنوب به دریای مدیترانه و تنگه جبل الطارق، از جنوب غربی به اقیانوس اطلس، از مغرب به کشور پرتغال، از شمال غربی به اقیانوس اطلس و از شمال به خلیج بیسکای یا گاسکونی محدود است. یکی از ویژگی های اسپانیا، جزایر این کشور است. جزایر بالئار در دریای مدیترانه متشکل از چهار جزیره عمده: مالیورکا، مینورکا، آیبیزا و فورمنترا و هفت جزیره بسیار کوچک تر است.

گوشه ای از جزایر قناری

مشهورترین بخش اسپانیا مجمع الجزایر قناری است مرکب از پنج جزیره بزرگ تنریف، فوئرتونتورا، گران کاناریا، سنزاروتی و لاپالما به اضافه دو جزیره کوچک تر و شش جزیره کوچک در اقیانوس اطلس نزدیک به ساحل مراکش که یکی از هفده منطقه خودمختار اسپانیا و پایتخت آن لاس پالماس است. مراکش نیز بر جزایر قناری ادعای مالکیت دارد. نام «قناری» از نام این جزیره ها گرفته شده چرا که این پرنده بومی این منطقه است. جزایر قناری را در متون فارسی شهر جاودان، و ایرانیان این جزایر را نقطه آغاز نیم روز (نصف النهار) به شمار آورده اند.

اسپانیا و همسایگانش

کوه ها و دره ها

بخش زیادی از مساحت این سرزمین را فلات تشکیل داده که حدود ۶۰۰ متر ارتفاع دارد و به طرف کوه های مرکزی در کاستیل ارتفاع می گیرد. فلات مرکزی اسپانیا، توسط رشته کوه های حاشیه ای احاطه شده و قله ماهوئین با ۳۵۴۹ متر ارتفاع در رشته کوه های سیرانوادا بلندترین نقطه این کشور است. در سیرانوادا در اندلس در جنوب کشور، قله مولاسن بلندترین نقطه خاک اصلی اسپانیا با ۳۴۷۸ متر ارتفاع است. زمین های پست اصلی این کشور هم شامل دره ابرو در شمال شرق، جلگه ساحلی در اطراف والنسیا در شرق و دره رود گوادا لکوئیویر در جنوب است. در شمال اسپانیا منطقه ای کوهستانی از کوه های پیرنه، شهر تاریخی تولدوی اسپانیا را از فرانسه جدا می کند. کوه های مهم اسپانیا: پیرنه در شمال شرقی، کانتابریا در شمال غربی و سیرانوادا در جنوب شرقی است. کوه های کانتابرای تاگالیسیا نیز در ساحل اقیانوس اطلس امتداد دارد.

یکی از دره های زیبای نزدیک بارسلون