کتاب ترانه رلان
منظومه‌ی حماسی دلاوران سلحشور قرن یازدهم میلادی

در سال ۱۸۳۲، جوانی بسیار فاضل و فرهیخته به نام هانری مُنَن از این شانس بسیار جالب برخوردار گشت که موفّق به یافتن نسخه‌ای دستنویس در کتابخانه شاه شد. این نسخه، همانا «ترانه رُلان» بود که همگان از دیرباز بر این اندیشه به سر می‌بردند که متن آن از دست‌رفته است و در طول تاریخ، به گونه‌ای گم شده بوده است... از آن هنگام به بعد، به این متن علاقه‌ای وافر ابراز می‌شود، و در سال ۱۸۳۷، فرانسیسک میشل آن را برای نخستین بار، چاپ می‌کرد. این نوشته، بر اساس نسخه دستنویس دیگری که در کتابخانه آکسفُرد در انگلستان وجود دارد، تهیه شده بود. کمی بعد، نسخه‌های دیگری یافت شدند: در ونیز، در ورسای، در لیون و حتّی در کیمبریج. با این حال، بر اساس نظریه پذیرفته‌شده امروزی، آن نسخه‌ای که در آکسفُرد یافت شده است، از بیشترین و بهترین اعتبار ممکن برخوردار است: بر اساس برخی سرنخ‌های به دست آمده، این نسخه به دست کاتبی آنگلونُرمان در سال ۱۱۷۰ میلادی نوشته شده بود. به هر حال، متنی که در خود جای داده است، بدون تردید بسیار قدیمی‌تر از خودِ نگارنده آن است، و به آسانی می‌توان حدس زد که شخص نگارنده، آن را چنان که بوده است، با همان شکل اصلی و اوّلیه، از متن اصلی، نسخه‌پردازی کرده بوده است. بنابراین متنی که پیش رو دارید، از همین منبع به دست آمده است.