کتاب جرائم کامپیوتری و سایبر اثر بیژن کاظمی سنجانی نشر انتشارات قانون‌یار

محیط سایبر یا محیط مجازی مفهومی است که اخیراً از سوی جرم شناسان و حقوق دانان موردتوجه قرارگرفته و همزمان با خلق این محیط جرایمی نیز در آن و با استفاده از آن به وقوع می پیوندد. مبارزه حقوقی با این جرایم مستلزم برداشتن چند گام اساسی بود: نخست جرم انگاری رفتارهای مجرمانه بود، البته جرم انگاری بدون ایجاد و احراز مسئولیت کیفری عملی تقریباً بی سرانجام تلقی می شود، شاید بر همین اساس بوده که قانون گذار ایران در قانون جرایم رایانه ای بر مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی تأکید زیادی نموده و مسئولیت کیفری این اشخاص را برای نخستین بار در حقوق ایران صراحتاً موردتوجه قرارداده است، به هرحال موضوع مسئولیت کیفری و تبیین گستره آن در حقوق جرایم رایانه ای از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، ممکن است سؤالات زیادی در رابطه با گستره مسئولیت افراد در محیط مجازی مطرح شود، قانون گذار ایران فصل ششم از قانون جرایم رایانه ای را به موضوع مسئولیت کیفری اختصاص داده است و تغییری که قانون فوق الذکر ایجاد نموده شناسایی و ایجاد مسئولیت کیفری برای اشخاص حقوقی در محیط مجازی است. به لحاظ واژه شناختی، فرهنگ دهخدا مسئول را کسی­که از وی سؤال می­کنند، سؤال شده، پرسیده و پرسش­شده ­و مسئول بودن را مؤاخذ بودن، متعهد بودن و به سبب تعهد حفظ و حراست مورد باز خواست بودن معنا کرده است. در تعریف مسئولیت نیز آن­ را مصدر صناعی یا جعلی از مسئول و به ­معنای ضمانت، ضمان، تعهد، مؤاخذه و مسئول بودن آورده است. در فرهنگ فارسی معین نیز «مسئولیت» به «معنای مسئول یا موظف به انجام کاری» و مسئول در دو معنا به­ معنای «چیز خواهش شده (مفعولی)، یا کسی­که فریضه­ای بر ذمه یه دارد که اگر بر آن عمل نکند بازخواست شود (فاعلی)» تعریف شده است.