کتاب جنگ صلیبی اول نشر مرکز

به رغم جذابیتی که جنگ صلیبی اول همیشه برای ما داشته است، شگفتا که هرگز چندان صحبتی از ریشه‌های واقعی آن به میان نیامده است. قریب ده قرن، توجه نویسندگان و پژوهشگران به شخص پاپ اوربان دوم، سخنرانی برانگیزنده‌ی او در کلرمون و تهییج شهسواران اروپا بوده است. اما در واقع، عامل اصلی لشکرکشی به اورشلیم نه شخص پاپ بلکه امپراتورِ کنستانتینوپل، آلکسیوس کمننوس اول، در شرق بود. سال 1095 آلکسیوس سفیرانی با پیامی فوری به نزد اوربان دوم گسیل کرد. پاپ را در پیاچنتزا یافتند و «از حضرت او و قاطبه‌ی بندگان مسیح تقاضا کردند برای دفاع از این کلیسای مقدس در برابر کفار کمک بفرستند، این درخواست کمک آلکسیوس بود که آتش جنگ صلیبی اول را برافروخت.»

رُم نو، کنستانتینوپل، را در قرن چهارم به مثابه‌ی پایتخت دوم امپراتوری تأسیس کرده بودند تا استان‌های گسترده‌اش در شرق مدیترانه را از آن جا اداره کنند. امپراتوری روم شرقی به نام پایتخت‌اش بیزانس مشهور شد، شهری که وقتی به دست کنستانتین افتاد نامش را به کنستانتینوپل تغییر دادند و پس از غلبه‌ی مسلمانان به قسطنطنیه تغییر نام داد و اکنون استانبول نام دارد.

امپراتوری روم شرقی حتی پس از آن که استان‌های غربی روم رنگ باختند و «رم کهنه» در سده‌ی پنجم سقوط کرد شکوفا ماند. سال 1025 غالب نواحی بالکان، جنوب ایتالیا، آسیای صغیر و بخش‌های بزرگی از قفقاز و شمال سوریه تحت حاکمیت آن بود و در سیسیل نیز مطامع توسعه‌طلبانه داشت.