کتاب پنج تن از بزرگان علم و تاریخ جهان حسن اخوان نشر کنکاش

کتابی که در اختیاردارید هدیه‌ای است از پنج‌تن بزرگان منتخب، که در عرصه علم، تاریخ و اجتماع جایگاه ویژه‌ای دارند. آن‌ها بذرهایی در زمین دانش و هم اخلاق پاشیده‌اند که می‌دانستند چگونه باید زمین آن را آماده کرد، آبیاری و برداشت محصول نمایند. آن‌ها در هر شرایطی مسیر اهداف و آمال مقدس خود را در نوردیدند. حال چه فضای فراهم‌شده آشکار باشد یا پنهان. این از خصایص انسان‌های خدمتگزار بشریت است. چه فرق می‌کند خواه یک پاک بان (رفتگر) وظیفه‌شناس که صبح زود بدون اینکه تظاهر به انجام خدمتش بکند کارش را صمیمانه و صادقانه آغاز می‌کند، یا یک کشاورز، کارگر، معلم، مهندس، مصلح جامعه و... اگر به اینجا برسند که عنوان انسان‌های خدمتگزار را بدوش می‌کشند، بی‌تردید بقا و توسعه جامعه خویش را تضمین می‌کنند. شرح زندگانی بزرگان که هرلحظه آن در هر مقطعی از بدنۀ زندگی‌شان قابل‌تأمل است، واقعیت‌های ملموسی است که رمانتیک به دل می‌نشیند و اندیشه‌ها را متحول می‌سازد. این‌که گفته می‌شود مغز به انسان فرمان می‌دهد، شروع تأثیر و تاثر نیست، بلکه مرحله بعد از انفعال آدمی است، سپس مهندسی تفکر و اندیشه به میان می‌آید. چنین است که در برخورد با مسائل، آزمون راه‌حل‌های متکی بر تجارب، مطالعه و شناخت و سرانجام گزینش راه‌حل یا راه‌حل‌های قابل‌قبول فرامی‌رسد، گاهی دانشمند نماها بحث آزمایش و خطا را که بیشتر در حیطه شناخت بچه‌ها در ابتدای یادگیری است پیش می‌کشند. مثل‌اینکه تاریخ علم را باور نداشته یا آن را باطل می‌پندارند. بنابراین به‌راحتی زمان و هزینه‌ها را که تحت عنوان بیت‌المال از آن یاد می‌شود، به‌آسانی هدر می‌دهند و چه‌بسا که در زاویه قدرت دور باطل را بدون منازع تکرار می‌کنند. تعلیم و تربیت مدرن نیز به الگوهای انسانی موجه و موردقبول بهای بیشتری برای نمونه‌برداری و رهشناسی می‌دهد، به‌گونه‌ای که توصیه و پند و اندرزهای خشک و جابرانه جائی نه‌تنها برای جذب ندارد، حتی دافعه است. بنابراین نوشتن شرح‌حال در قلمروهای گوناگون با رعایت تعادل و آزاد از روش‌های مورد تائید مکاتب تعلیم و تربیت است. نکته دیگری که در این کتاب قابل‌ذکر است، طرح سؤالات مربوط به هرکدام از شخصیت‌هاست که خواننده را به خودآزمائی وا‌می‌دارد. دیگر اینکه با موضوع آزمون، امتحان و سنجش و واژه‌های این‌گونه از سر ترس و اضطراب روبرو نشده و تبعات روش‌های امتحانی جمود و سنتی خودبه‌خود منتفی می‌گردد. یکی از آثار مطالعه مفید و مؤثر، توانائی طرح سؤالات، خاصه سؤالات خلاق و موشکافانه از مطالب خوانده‌شده است که روح تأثیر و تاثر محسوب می‌گردد. چنین فراگردی مجموعه‌ای از تفاوت‌های بشری را هماهنگ ساخته و در مسیر اهداف مشترک فعال می‌سازد. بدون آنکه عناصر سرنوشت‌ساز در حاشیه قرارگرفته و یا رانده شوند. به مصداق: حسنت به‌اتفاق ملاحت جهان گرفت آری به‌اتفاق جهان می‌توان گرفت