ساده‌ دل

کاندید یا ساده دل، نام شاهکاری کوتاه از ولتر است که برای اولین‌بار در سال ۱۷۵۹ منتشر شد. ولتر نویسنده، شاعر، تاریخ‌دان و فیلسوف سرشناس دوره‌ی روشن‌گری در اروپا بود که به دلیل انتقادهایش از کلیسا و دفاع از مفاهیمی مانند آزادی بیان و جدایی دین از حکومت، بسیار مشهور شد. این نویسنده‌ی بزرگ روحی سرکش داشت و در سراسر عمر، به دلیل انتقاد از معضلات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مرتب مورد خشم و غضب حاکمان و قدرتمندان بود. ولتر در زمینه‌های مختلف ادبی، نمایشی، سیاسی، تاریخی و حتی علمی کتاب‌ها و مقالات بسیاری به رشته‌ی تحریر درآورده است و حدود ۲۶ داستان و حکایت از این میان وجود دارد. وقایع رمان کاندید در شهری در آلمان روی می‌دهد. کاندید جوانی ساده‌دل، صادق و بی‌ریاست که در قلعه‌ی بارون (baron) زندگی می‌کند. کاندید در قلعه معلم فلسفه‌ای به نام پانگلوس داشت که به اشراف‌زاده‌ها، درس خوشبینی نسبت به دنیا را می‌داد و مدعی بود که این دنیا، بهترین دنیایی است که می‌تواند وجود داشته باشد (مشابه فلسفه لایب‌نیتز). کاندید عاشق دختر بارون، کونه‌گوند، می‌شود و این دلیلی می‌شود برای اخراج او از قلعه. ماجراجویی‌های کاندید پس از اخراج از قلعه، در کنار زندگی میان مردم عادی، شروع شده و در این راه، متحمل درد و رنج‌های بسیاری می‌شود. او، که هنوز به فلسفه‌ی پانگلوس باور داشت، پس از تجربه و مشاهده معضلات و فجایع انسانی مانند فقر، جنگ، دروغ، ریاکاری مردم و دورویی کلیسا، کم‌کم به فلسفه‌ی پانگلوس شک می‌برد. اما همه‌ی این اتفاقات تازه شروعی بر ماجراهای فلسفی و طنزگونه‌ی کاندید در جاهای مختلف است که پشت سرهم و بدون توقف برای او پیش می‌آیند؛ مانند حمله به قلعه‌ی بارون و وصال دوباره‌ی کاندید با کونه‌گوندِ بازمانده تا ملاقات با فیلسوفی به نام مارتین که عقیده‌ای کاملا برخلاف پانگلوس دارد. در دنیای ادب، ولتر را «استاد نثر فرانسه» شناخته‌اند، زیرا که او ساده و کوتاه و روشن می‌نوشت. ولتر در این رمان سعی بر کوبیدن تمامی خودبینی‌ها و خودستایی‌ها دارد و با خواننده کاری می‌کند تا، همراه با کاندید، سیستم فکری خود را زیر سوال برده و از جنبه‌های تازه و مختلف زندگی، به دنبال معنای زندگی بگردد.