شاید هیچ دریای دیگری نباشد که بیش از خلیج همیشه فارس، توجه باستانشناسان، تاریخنگاران، زمینشناسان، جغرافیدانان و سیاستمداران را به خود معطوف ساخته باشد. در دهههای اخیر، پژوهشگران عرصههای مختلف، به سراغ خلیج فارس رفتهاند و با انتخاب موضوعات و نگاههای متفاوت، به بررسی جنبههای گوناگون این مجموعهی آبی پرداختهاند. در فضای علمی ایران نیز مطالعات خلیج فارس و خلیج فارس شناسی، چندی است که به رشتهای دانشگاهی تبدیل شده است و تلاش میشود تا دستکم نگاهی جدیتر و منسجمتر به این مقوله گردد. اگرچه اهمیت خلیج فارس به قدری زیاد است که تاکنون کتابها و مقالههای بسیار متنوعی دربارهی این منطقه منتشر شده؛ ولیکن به نظر میرسد تاکنون مطالعات کافی در زمینهی اشیاء، تأسیسات و تجهیزات انسانساخت موجود در این پهنهی دریایی، صورت نگرفته است. این نوشتار، با روش استنادی و کتابخانهای و با تکیه بر متون و مقالات و نیز با استفاده از مطالب اینترنتی، به بررسی این مهم میپردازد.
هر بخش از این نوشتار، شامل تعداد زیادی تصویر موثق و باکیفیت میباشد. اگرچه تصاویر اکثراً از منابع خارجی و خصوصاً از اینترنت تهیه شده است؛ ولیکن سعی شده تا مربوط به فضای زیر آبهای خلیج فارس باشد. برخی از تصاویر، دارای کیفیت عالی نمیباشند؛ ولی به علت اطلاعات ارزشمندی که داشتهاند، آنها نیز در میان تصاویر دیگر قرار گرفتهاند که از این بابت پوزش میطلبیم. با یاری خداوند، تلاش خواهد شد تا در چاپهای بعدی و فراهمشدن امکانات جستجوی مناسبتر، تصاویر بیشتر و بهتری درج گردد. در پایان سخن، آنچه که یادآوریاش ضروری به نظر میرسد، این است که اگرچه با بهرهبرداری از کتب، مقالات، اسناد و منابع مختلف سعی شده است تا کتابی بینقص فراهم آید و بیشک این نوشتار مبتنی بر تحقیق و تدقیق علمی است و برای مطالعهی محققان و پژوهشگران سودمند میباشد؛ اما کافی و جامع نبوده و نمیتواند پاسخگوی همهی پرسشها و چراغ راهی برای همهی مباحث تحقیقاتی باشد. پس طبعاً هرگونه لغزشی یا ناروایی در مطالب پیش آمده باشد، گناه از نگارنده و تدوینکننده میباشد؛ لااقل به علت عدم دسترسی به اسناد و مدارک بیشتر. امید است مجموعهی حاضر، به گوشهای ولو ناچیز از خواستههای دانشپژوهان و علاقهمندان عزیز پاسخ دهد تا بر انجام وظیفهی علمی و ملی خویش مفتخر باشیم.