کتاب نگاهی به کاربرد اقتصاد رفتاری در مالیات ستانی یگانه موسوی جهرمی نشر شرکت چاپ و نشر بازرگانی

مالیات یکی از موضوعات مورد توجه و مطالعۀ اقتصاددانان کلاسیک بوده است. بسیاری از آنها عوامل رفتاری در این زمینه را مطالعه نموده اند. در حقیقت «چهار قاعده» آدام اسمیت در خصوص مالیات، نقطه شروعی برای بسیاری از مشارکت‌‌ها در سال های بعدی شد که هر یک از آنها دارای بُعد رفتاری است. برابری، اطمینان، راحتی در پرداخت، اقتصادی بودن چهار ویژگی مالیات‌‌ستانی مطلوب هستند که آدام اسمیت در کتاب ثروت ملل خود به آن اشاره کرده است. دو مفهوم اول مربوط به دیدگاه وی نسبت به منصفانه بودن مالیات است و اینکه مالیات ستانی باید به شکل معین باشد نه دلخواه. سومین اصل این است که مالیات باید در زمان مناسب آن وصول شود و یا در زمانی که احتمال راحتی بیشتری برای پرداخت‌کننده داشته باشد. در نهایت، مالیات ستانی باید به گونه‌‌ای باشد که از جیب مردم جامعه برداشته شود و به خزانه دولت واریز شود. اسمیت همچنین به بعضی از هزینه‌‌های روانشناختی ناشی از مالیات اشاره می‌‌کند. وی در یک عبارت مهم «رسیدگی نفرت‌انگیز جمع‌‌کنندگان مالیاتی» بیان می‌‌کند که ممکن است «مشکلات غیرضروری» ناشی از مالیات ستانی مانند رنجش خاطر و فشار را به وجود آورد و اگر چه رنجش خاطر ایجاد شده صرفاً هزینه نیست، اما مطمئناً وضعیتی است که هر فرد می‌‌خواهد از آن بیرون بیاید.