برای نویسنده شدن مثل هر کار دیگری نیاز به فراگیری تئوری‌ها و اصول نویسندگی است. درست است که همه ما از کودکی با نوشتن آشنا می‌شویم و می‌توانیم بنویسیم اما هر نوشته‌ای از ما نویسنده نمی‌سازد! نویسندگی نیز یک تخصص و شغل حرفه‌ای است و به همین دلیل از بین خیل زیاد کسانی که به نوشتن می‌پردازند تنها تعداد معدودی از آن‌ها موفق می‌شوند عنوان نویسنده را از آن خود کنند. همچنین نویسندگی در کنار یک تخصص یک هنر است و همزمان نیازمند پرورش خلاقیت‌ها و گسترده‌تر کردن شناخت و دیدِ هنری شخص نویسنده است. اگر علاقه‌مند به نویسندگی هستید پیشنهاد می‌کنم این مقاله را بخوانید، در این مقاله فیدیبو با بهترین کتاب‌های آموزش نویسندگی و راه‌کارهایی برای شروع نویسندگی آشنا می‌شویم.
نویسنده بودن یا نویسنده شدن، مساله این است
توان نویسندگی، استعدادی است که خیلی‌ها در خود دارند اما نویسنده بودن کافی است و یا اصلا درست است؟ مشخصا جواب خیر است. بعضی‌ها خوب می‌نویسند اما برای نویسندگی باید مسیر نویسنده شدن را طی کرد. برای نویسنده شدن باید ذهن خود را برای نوشتن تربیت کنید و تمرین فراوان انجام دهید. این جمله در بین نویسندگان خیلی معروف است که می‌گویند یک نویسنده هزار صفحه می‌خواند تا یک صفحه بنویسد.
نویسندگی نون و آب می‌شود
امروزه می‌توان به جرئت گفت که نویسندگی یک شغل تمام وقت است و می‌تواند یک منبع درآمد محسوب شود. کافی است شما به نوشتن علاقه‌مند باشید تا یک شاهکار خلق کنید. لازم نیست این اثر یک شاهکار ادبی باشد، شما می‌توانید یک نویسنده‌ی خوب برای امور تبلیغاتی باشید و یا یک محتوای عالی آموزشی تولید کنید. در نظر داشته باشید که نویسندگان در صنایع و موقعیت‌های شغلی متنوعی می‌توانند مفید واقع شوند. حوزه‌ی کاری یک نویسنده بسیار وسیع است و این هنر را می‌توان یک موقعیت شغلی عالی برای افراد خلاقی دانست که می‌خواهند علاقه و اشتیاق خود را به یک حرفه تبدیل کنند و از آن کسب درآمد کنند.
برای مثال نظر شما را به داستان دروغین مثلث برمودا جلب می‌کنم که یک خبرنگار خوش ذوق و البته خلاق، ماجرای گم شدن یک کشتی باری را جوری برای مردم نوشت که تا هم‌اکنون هم باور جادویی بودن این موقعیت در ذهن خیلی از مردم نهادینه شده است. او از این کار درآمد زیادی کسب کرد و کتابی هم در این باره نوشت که با استقبال و فروش خوبی روبه‌رو شد.
اصول نویسندگی
در ابتدای کار لازم بگوییم که اصول نویسندگی با چگونه کتاب نوشتن فرق دارد. در اصول شما مبانی اصلی این هنر را یاد خواهید گرفت ولی در مورد بعدی شما با تمرین‌های این حوزه‌ی تخصصی آشنا خواهید شد؛ نویسندگی برای خلق یک کتاب.
اصول نویسندگی بر ۳ اصل کلی بنا شده است که همین ۳ اصل دارای شاخه‌های بسیاری هستند.
- اقدام به نوشتن؛
- انگیزه و ثابت قدم بودن؛
- اختتامیه.
این سه عنوان را اگر به طور کامل و جامع رعایت کنید می‌توانید کم‌کم به یک نویسنده‌ی خوب شدن نزدیک شوید. در ادامه به بررسی این ارکان می‌پردازیم؛
اقدام به نوشتن
برای شروع به نوشتن به ایده نیاز دارید. ایده‌ای که به روش‌های مختلف به ذهنتان می‌رسد و تصمیم می‌گیرید که آن را روی کاغذ بیاورید. روش‌های ایده پردازی متفاوتی وجود دارد و به روش‌های مختلفی می‌توان آن را مکتوب کرد:
- رویاها: خواب‌های شما می‌توانند منبع الهام شما باشند. پس از بیدار شدن و قبل از آنکه فراموششان کنید آن‌ها را یادداشت کنید.
- کنجکاو باشید: به اطراف خوب نگاه کنید. همه چیز می‌تواند هیجان‌انگیز باشد و یا داستانی در دل خود داشته باشد.
- کتاب زیاد بخوانید: شما با مطالعه‌ی زیاد می‌توانید از سایر داستان‌ها برای نوشته‌ی خود ایده بگیرید.
- به سراغ سوژه‌ها و موضوعاتی بروید که روی آن‌ها تسلط کافی دارید و علاقه‌مند هستید.
- طولانی ننویسید: جملات کوتاه بیشتر قابل فهم هستند تا جملات طولانی. خواننده ممکن است تا انتهای جمله رشته‌ی ماجرا از دستش خارج شود.
- ساده نوشتن بهترین راه است: کلمات ثقیل و جملات سنگین اصلا راه خوبی برای نفوذ در دل خواننده نیست. ساده و روان بنویسید.
- زیبا بنویسید: زیبا نوشتن در اینجا به این معنا است که دستور زبان را به خوبی بلد باشید و از علایم نگارشی درست و به اندازه استفاده کنید.
- دایره‌ی واژگان خود را افزایش دهید: کلمات جدید مسیر جدیدی هم به روی شما باز می‌کنند.
انگیزه و ثابت قدم
بعد از آنکه اقدام به نوشتن کردید و در این مسیر قرار گرفتید، مرحله‌ی مهم بعدی این است که در همین مسیر بمانید و در بین راه کار رها نکنید. برای این منظور چند نکته به کمک شما می‌آید:
- زیاد ننویسید: روزانه یک تعداد مشخص کلمه را بنویسید، لازم نیست در ابتدای راه روز ۵ مقاله و یا در سال ۴ کتاب منتشر کنید.
- فضا و زمان: در محل مناسبی که جدا از محیط استراحتتان است کار کنید و هر روز سر ساعت مشخصی شروع به کار و در زمان مشخصی دست از کار بکشید.
- شاهنامه نویسی نکنید: در ابتدا بهتر است از متن‌ها و داستان‌های کوتاه شروع کنید.
- حین نوشتن به سراغ ویرایش نروید: این کار از شما وقت زیادی خواهد گرفت.
- زنگ تفریح: هر از چندگاهی از نوشتن دست بردارید و کمی استراحت کنید.
- خودتان را مهمان کنید: در هر بازه‌ی زمانی مشخص اگر توانسته بودید به همه‌ی کارهای مشخص شده برسید و متنی قابل قبولی بنویسید، به خودتان جایزه بدهید.
اختتامیه
این بخش از هر نوع نوشته‌ای از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. اگر پایان نوشته‌ی شما خوب نباشد، مخاطب خود را از دست خواهید داد. به خواننده و به خود احترام بگذارید و با پایانی مناسب کار را تمام کنید. پایان باز، اگر به درستی و ظرافت انجام نشود یکی از بدترین انتخاب‌های یک نویسنده خواهد بود. چرا که هر خواننده‌ای برای دانستن پایان ماجرا آن را تا انتها خوانده است.
در ادامه چه کار کنیم؟
در ادامه باید بگوییم که اگر به نویسندگی علاقه دارید می‌خواهید در این حرفه به مهارت کافی برسید، باید آموزش‌ها کافی ببینید. برای این منظور می‌توانید به کلاس نویسندگی بروید. آموزش نویسندگی خلاق و داستان نویسی از جذاب‌ترین دوره‌هایی است که همواره برگزار می‌شود. در کنار این می‌توانید به مطالعه‌ی کتاب‌هایی در این حوزه بپردازید که به شما کمک شایانی می‌کنند. کتاب‌هایی مثل:
پرنده به پرنده
یکی از محبوب‌ترین و پرفروش‌ترین کتاب نویسندگی کتاب پرنده به پرنده است. آن لاموت نویسنده‌ی کتاب، مسیر زیبای نویسندگی را به هرکسی که رویای نوشتن دارد، نشان می‌دهد. کتاب به سه بخش عمده تقسیم می‌شود. در بخش اول شما با دنیای نویسندگی و باید و نبایدهایش آشنا می‌شوید. در بخش دوم نویسنده از مدل‌های فکری می‌گوید. در این بخش شما یاد خواهید گرفت که مانند یک نویسنده به مسائل فکر کنید. در بخش آخر کتاب هم نویسنده به شما آموزش می‌دهد که در این راه چطور از دیگران کمک بگیرید. این کتاب را مهدی نصراله زاده ترجمه کرده است.
پروازهای خلاقیت
این کتاب اثر جولیا کامرون است. در این کتاب به طور مستقیم از نوشتار درمانی حرفی به میان نیامده است، اما در جای‌جای کتاب به خاصیت درمانی نوشتن اشاره شده است. در بخشی از کتاب نویسنده می‌گوید نوشتن مثل نفس کشیدن است. من به این ایمان دارم. من ایمان دارم که همه‌ی ما نویسنده به دنیا می‌آییم. ما با موهبت‌هایی الهی برای یادگیری زبان به دنیا می‌آییم و این موهبت در همان چند ماه اول زندگی‌مان که شروع به نام‌گذاری دنیایمان می‌کنیم به ما می‌رسد. همه‌ی ما حسّی از مالکیت داریم، حسی از رضایت خاطر ناشی از نام‌گذاری چیزهایی که می‌یابیم. واژه‌ها به ما قدرت می‌بخشند. وقتی کودکی نوپاییم، ابتدا با دست چیزها را می‌قاپیم و بعد با کلمات.
چگونه می‌توان داستان نویس شد
جمال میرصادقی در ابتدای کتاب یک یادداشت دارد که خواندن خالی از لطف نیست: «توصیه‌هایی که در این کتاب جمع آمده، گاهی کوتاه شده یا تغییر و تفضیل یافته از نوشته‌های قبلی من است و بسیاری هم تازه و برای اولین بار گردآورده شده است. ممکن است بعضی از این توصیه‌هایی که من به طور جداگانه از آن‌ها حرف زده‌ام، به هم وابسته باشند، یعنی یکی دیگری را به یاد آورد یا بازتاب همدیگر باشند. مثلا عینی گرایی، خونسردی در نوشتن، مفهوم‌های نزدیک به هم دارند، و گاه از هم منتج می‌شوند؛ در صحبت جداگانه از هر یک از آن‌ها را از هم جدا کرده‌ام که بر آن‌ها بیشتر تاکید کنم.»این کتاب یک انتخاب عالی و خوب برای جوانانی است که تازه می‌خواهند نویسنده شوند.
سواد روایت
یک رکن اصلی در نویسندگی این است که روایتگر خوبی باشید. کتاب سواد روایت اثر اچ پورتر ابود یک کتاب عالی است که هرآنچه برای روایتگری نیاز دارید به شما آموزش می‌دهد. این کتاب دارای ۱۴ فصل است که در هر فصل به تفضیل و با دقت بالایی به بررسی موضوع کتاب پرداخته است.
حرفه؛ داستان‌نویس
مجموعه ۴ جلدی حرفه داستان‌نویس به عنوان یکی از منابع جدید آموزش نویسندگی شناخته می‌شود. این کتاب حاصل تجربیات و تحقیقات جمعی از نویسندگان همچون جان آپدایک است که توسط کاوه فولادی‌نسب و مریم کهن‌سال نودهی به فارسی ترجمه و در نشر چشمه به چاپ رسیده است.
کتاب حرفه: داستان‌نویس برای نخستین بار در سال ۱۹۷۰ منتشر شد. این کتاب در ۴ جلد منتشرشده است این کتاب‌ها شامل مجموعه‌ی مقالاتی است که در نشریات معتبر درباره‌ی نویسندگی منتشرشده است. جلد اول این کتاب که اکنون پیش رودارید ترجمه‌ی بخش‌هایی از کتاب Handbook of Short Story Writing است.
مترجمان این مجموعه درباره‌ی این مجموعه نوشته‌اند: «مجموعه‌ی حرفه: داستان‌نویس ترجمه‌ای است از مجموعه‌ی Handbook of Short Story Writing. در این مجموعه‌ی چهارجلدی» مقالاتی از نویسنده‌ها، مدرسان ادبیات داستانی و منتقدان جمع آوری شده است. جلد اول مجموعه به‌عنوان یک مدخل درباره‌ی «اهمیت داستان»، «نویسندگی به‌عنوان حرفه» و «ایده‌پردازی» بحث می‌کند. در جلد دوم و سوم مجموعه مسائل تکنیکی به بحث گذاشته می‌شوند و نویسنده‌های مقاله‌ها به شکلی عملی و با مثال‌ها و نمونه‌های قابل‌درک تلاش می‌کنند تا عناصر داستان را به مخاطب معرفی و چگونگی ساخت و پرداختشان را در داستان تشریح کنند.
«پی‌رنگ»، «شخصیت‌پردازی» و «زاویه‌دید» مباحث جلد دوم مجموعه را تشکیل می‌دهند و در جلد سوم نیز «صحنه‌پردازی»، «تغییر وضعیت و موقعیت»، «گفت‌وگو» و «توصیف» به بحث و بررسی گذاشته می‌شوند. در جلد چهارم مسائل تکمیلی موردبررسی قرار می‌گیرد: ساخت و پرداخت «اول، وسط و آخر» داستان، «شگردهای مغفول»، «بازنویسی» و «فروش داستان».
کلام آخر
خودتان را باور کنید. هیچ کس جز خودتان در قدم برداشتن برای نویسندگی نمی‌تواند مانعتان باشد. ذهنتان را از افکار بیهوده خالی کنید و برای شنیدن انتقادات آماده باشید. اگر متن شما مورد انتقاد قرار می‌گیرد یعنی در جای درستی هستید و قرار است بهترین خودتان را در پس این صحبت‌ها پیدا کنید.
