کتاب صوتی چرتوپیا؛تاریخ زوال یک آرمانشهر قلابی
چرتوپیا اولین رمان طنز آیدین سیار سریع روایتگر تاریخی جعلی از یک اتوپیا- آرمانشهر- جعلی است که در بطن خود نقد طنازانهای را نسبت به مسائل سیاسی و اجتماعی بیان میکند.
طنزسیاسی یکی از ابزارهای بیان انتقادات و مشکلات در جوامع مختلف است. در جوامعی که انتقاد عریان را برنمیتابد طنز سیاسی همیشه راه خودش را پیدا کرده و به خوبی نقش انتقادیاش را ایفا میکند. البته این شاخه از ادبیاتطنز، جنبه سرگرمی همدارد و نمیتوان گفت دربست درخدمت نقد حاکمیت و اهداف سیاسی است. یکی از بهترین طنزهای سیاسی که در سالهای اخیر در ایران به چاپ رسید و بهدلیل توانمندی و ظرافت نویسندهاش، کتابصوتی چرتوپیا (تاریخ زوال یک اتوپیا به روایت سباستوس میکلانکوس) نوشته آیدین سیارسریع است که رادیو گوشه آنرا با صدای وحید رونقی منتشر کرده است. نسخه چاپی آن هم توسط نشرچشمه در ۱۰۹ صفحه بهسال۹۷ وارد بازار کتاب شد.
آیدینسیارسریع، روزنامهنگار، طنزنویس و فیلمنامهنویس ۳۰سالهای است که خیلیزود، در میان روزنامهنگاران طنزپرداز ایران تبدیل به چهرهای آشنا شد. سیارسریع کار خود را در حوزه طنزنویسی از سایت بازتاب آغازکرد و کمی بعد در مجله خطخطی به نوشتن مشغول شد. با انتشار صفحه طنزانه (ضمیمه طنز روزنامه قانون) با طنزهایسیاسیاش بیشتر از همیشه چهره شد و خیلی زود مخاطبین خودرا پیداکرد . همچنین در روزنامههای شهروند، مردمامروز و هفتهنامه صدا ستون طنز داشتهاست. او در دوره دوم انتشار ضمیمه طنز قانون (بیقانون) نیز با این روزنامه همکاری داشتهاست.
وحید رونقی کتابخوان چرتوپیا نیز گوینده و صداپیشه زبردست سالهای اخیر است او متولد ۲۶ آبان ۱۳۶۳ تهیه کننده، برنامهساز، دوبلور، گوینده و مجری رادیووتلویزیون است. وی از مجریان و گویندگان با سابقه آنونسهای رادیو جوان بوده و همچنین در رادیو تهران نیز برنامههای مختلفی را اجرا کرده است. وحید رونقی گوینده آنونس بسیاری از فیلمها و سریالهای شبکهتلویزیونی IFilm است. وحید، به دلیلاینکه سینما خواندهاست تسلط فراوانی بر روی مباحث سینمایی دارد، بسیاری از برنامههای نقد فیلم در رادیووتلویزیون به تهیهکنندگی وحیدرونقی ساختهمی شود. البته این نکته ظریف را هم در نظر داشته باشیم که او داماد ابراهیم حاتمیکیا کارگردان معروف سینما نیز هست. او در کتاب صوتی چرتوپیا از تمام مهارت حرفهای و تسلطش به بیان سینمایی استفاده کرده تا روایت آیدین سیارسریع را به خوبی جان تازهای ببخشد.
چرتوپیا؛ قصه یک آرمانشهر معکوس
خلاقیت آیدینسیارسریع در ترکیب عنوان «چرت و پرت» با «اتوپیا» است که بهواژه «چرتوپیا» ختم شده، تاریخ تاسیس این شهر به گفته آیدین سیار سریع، به سال ۲۰۰۹ بازمیگردد. زمانی که یونان بحران اقتصادی را پشت سرگذاشته و دچار بیثباتی سیاسی شده. این کتاب، داستان طنزی است درباره چند فیلسوف که دنبال اتوپیا یا همان آرمانشهری هستند که در آن فیلسوفها قدرت را به دست بگیرند و به حکومت دموکراسی پایانبدهند، برای دستیابی به این هدفشان دولت وقت را تحت فشار قرار میدهند و هرچه تلاشمیکنند، دولت بااین پیشنهاد آنها موافقت نمیکند. یکی از اعضای این گروه فیلسوف با نام گذالفنون، با هزینه شخصیخود و در واکنش به این بیاحترامی، جزیرهای به نام کوکوس در استرالیا را خریداری میکند و آرمانشهر موردنظر را در آنجا بهوجودمیآورد. این جزیره به احترام جزیره فیلسوف خیز «کرت»، «چرت» نامیده میشود و خود گذالفنون به عنوان فیسلوف شاه بالاترین مقام این آرمانشهر را برعهده میگیرد. آنها تصمیم میگیرند با جذب فیلسوفان بیشتر از نقاط مختلف دنیا آرمانشهر خود را توسعه دهند، اما مشــــکلاتی در این میان به وجود میآید.
نویسنده به طرز هوشمندانهای تمام رویکردهای سیاسی و اجتماعی معیوبی که قصدداشته نسبت به آنها انتقاد و یا اعتراض داشتهباشد را در لایههای مختلف این داستان مطرح نموده و مخاطب بهراحتی متوجه منظور نویسنده میشود. این کتاب، معجونی از فلسفه، سیاست، مدیریت و عشق را ارائه میدهد آن هم در قالب طنزی اثربخش و عمیق که نه تنها خنده را بر لبان مخاطب میآورد بلکه وی را عمیقا به فکرخواهد برد. این اثر کنایهای طنزآمیز است به زوال زیربنای جامعهای که در سر، رویای مدینه فاضله میپروراند ولی در عمل هر روز از آن دورتر و دورتر میشود. سیارسریع در این اثر جذاب با قلم طنز قدرتمند خود، با فلسفه و مفاهیم فلسفی شوخی کردهاست. سیارسریع در این طنز فرهنگی اجتماعی، با هنرمندی، نقبهای زیادی به مفاهیم فلسفی زده و شوخیهای بانمکی باآنها کردهاست. ترکیب داستانهایفیلسوفان یونانباستان با مسائل سیاسیاجتماعی روز ایران، به طور کل مجموعه خوب و قابل احترامی را خلق کرده شنیدن آن لذتبخش خواهد بود.
در قسمتی از این کتاب میخوانیم:
«اعلیحضرت ادامه دادند «بسیار خب… شما ببینید ابتدا یک جمله از این آل پاچینو، که نمیدانیم کیست و لابد از فلاسفه رومی است، آورده و بعد با مهارت خاصی دست به تفسیر این جمله زده است.» سپس سعی کردند معانیِ بیشتری را از این کپشنِ مختصر انتزاع نمایند. «آل پاچینو میگوید یکجوری نپرسید که فقط دهانتان کثیف شود، بعد هلنجون میگوید: مراقب دهانتان باشید شهروندان. خب این هم هرمنوتیک است، یعنی فهمِ عمیق از نیت مولف، و هم یکجور آگاهسازی است. آگاهسازی هم که وظیفه اصلیِ یک روشنفکرِ فیلسوف است.دیوجانس پرسید : اعلیحضرت این آگاهسازی در چه زمینه است؟گذالفنونِ کبیر گفت :چهطور از درک این مسئله عاجزی دیوجانس؟ کاملاً روشن است. در زمینه بهداشتِ دهان ودندان .جناب دیوس، وزیر جنگ، کمی در صندلیشان جابهجا شدند و گفتند ولی اعلیحضرت، هنوز ایراد اصلی بر جایخود باقی است گذالفنونکبیر کمی ابرویشان را در هم کردند و گفتند: چه ایرادی؟ دیوس گفت: اینکه ایشان بهعنوان متخصصِ هرمنوتیک، از درک مولف واقعی اثر ناتوان است. گذالفنونِکبیر گفتند: چهطور؟دیوس گفت اعلیحضرت، این جملات را نویسنده فیلمنامه مینویسد نه آلپاچینو.»