«یکی بود، یکی نبود.
آنچه نبود، صدای مادربزرگ بود و آنچه باقی مانده بود، صدای راوی داستان صوتی بود از ضبط یک ماشین، ماشین گیرکرده در میان انبوه ماشین‌های پشت چراغ قرمز.»
این تصویر برای بسیاری از شما خوانندگان این متن آشناست. تصویر زندگی روزمره‌ی شلوغ و همواره در رفت و آمد بسیاری از ساکنان کلان‌شهرهاست. راه‌های شلوغ، ساعت‌های طولانی در ترافیک، خستگی بعد از رسیدن به خانه، جدا شدن از کهنسالانی که شب‌ها برای کل فامیل قصه‌ها و خاطره‌ها می‌گفتند، و البته نبود تمرکز و وقت کافی برای خلوت گزیدن و کتاب خواندن در تنهایی.
بسیاری از ما علاقه‌مند هستیم تا کتاب‌های مرتبط با تاریخ ایران را بخوانیم و با آثار فلسفی و اجتماعی آشنا شویم یا به نام‌های مشهور روانشناسان و اندیشمندان بزرگی همچون راندا برن، استیون هاوکینگ و جول اوستین بر بخوریم اما به دلیل آن که وقت کافی نداریم یا احساس می‌کنیم دانشمان کم است به سراغ خواندن این کتاب‌ها نمی‌رویم، اما نسخه صوتی کتاب‌ها می‌توانند به ما کمک کنند.
در این یادداشت با پنج کتاب صوتی پرطرفدار، جذاب و مهیج آشنا می‌شویم که در آن‌ها ردپاهای گوناگونی از دین و عرفان، تاریخ، روانشناسی و فلسفه وجود دارد.
کتاب صوتی سمفونی مردگان
احتمالا بسیاری از خوانندگان با این شاهکار عباس معروفی آشنایی داشته باشند و آن را بی‌نیاز از معرفی بدانند؛ با این حال، حتی برای این دسته از خوانندگان نیز یادآوری و مرور دوباره‌ی آنچه خوانده‌اند، چندان خالی از لطف نیست؛ چراکه، می‌توان بارها و بارها سمفونی مردگان را خواند و هم‌چنین درباره‌اش خواند و در فضای داستانی خلق شده توسط عباس معروفی زندگی کرد.
داستان کتاب در شهر اردبیل می‌گذرد. در اواسط دهه‌ی ۲۰. البته اگر بتوان از حوادثی متوالی در زمانی خاص صحبت کرد؛ چراکه، در این داستان با دو ساعت مختلف روبروییم که از کار افتاده‌اند: ساعت آقای درستکار و ساعت کلیسا. درمقابل سکون این عقربه‌های ساعت، حوادث متعدد است که در گذشته، حال و آینده رخ داده، می‌دهند و خواهند داد؛ چراکه، تمام حوادث در اذهان کاراکترها جای دارند و استفاده‌ی درست عباس معروفی از تکنیک جریان سیال ذهن، باعث شده که روایت خطی داستان شکسته شده، و تمام حوادث به صورت یک اثر نقاشی همواره مقابل چشم خواننده باشند، و تنها با پیشرفت کتاب توجه خواننده به جزئیات این تابلوی پرپیچ و خم پرجزییات جلب شود.
کلیت داستان، مربوط به خانواده‌ای نسبتا مرفه است که سه پسر و یک دختر دارند، و بخش عمده‌ای از حوادث داستان را رقابت‌های بین دو تن از پسران این خانواده شکل می‌دهد که یکی نماد نسل نوین هنرمند و شاعرمسلک روشنفکر ایرانی است و دیگری نمادی از نسل عمدتا بازاری که دل در گرو ارزش‌های سنتی و محافظه‌کارانه دارند. دیگر پیرنگ‌های سیاسی اجتماعی کتاب را اشاراتی به استبداد تاریخی در ایران، حوادث مربوط به حضور متفقین در ایران، اولین نشانه‌های صنعتی شدن ایران و مشکلات مربوط به کار و کارگران، و البته مساله‌ی حقوق و سرکوب تاریخی زنان شکل می‌دهند.
کتاب در سال ۲۰۰۱ برنده‌ی جایزه‌ی کگدوپ و سورکامپ شده است. هم‌چنین، بسیاری از منتقدان آن را دمیدن خون تازه در سنت سیال ذهن نویسی ادبیات داستانی ایران دانسته‌اند، با تاکید بر این نکته که کتاب اقبال بسیار بیشتری در میان خوانندگان از نمونه‌های قبل از خود یافته است؛ مخصوصا، تکنیک جای‌گذاری یک کاراکتر درون ذهن کاراکتر دیگر! و روایت داستان از این طریق، که در موومان چهارم کتاب به کار می‌رود، تا پیش از این کتاب چندان در ادبیات داستانی ایران به کار نرفته بود و ابداع عباس معروفی بود.
تمام این عوامل باعث شده‌اند که سمفونی مردگان از ماندگارترین آثار ادبیات داستانی ایران شود. البته کتاب نقدهایی را نیز در ارتباط با نگاه توریستی نویسنده به شهر، و دوری از عناصر رئال جغرافیایی و تاریخی، دریافت داشته است و از این نظر، بسیاری آن را در قیاس با دیگر نویسندگان “شهرستانی” ایران، اثری ضعیف قلمداد کرده‌اند.
کتاب صوتی سمفونی مردگان با اتکا به این مولفه‌ها توانسته جایگاه خوبی در بین طرفداران کتاب صوتی پیدا کند. در کنار قدرت نویسندگی عباس معروفی، نباید از قدرت کلام و اجرای حسین پاکدل، یکی از محبوب‌ترین مجریان سابق تلویزیون- غافل شویم. کتاب صوتی سمفونی مردگان با صدای حسین پاکدل توسط نشر آوانامه منتشر شده است.
گفتم آقاداداش این کریستف کلمب ما هنوز نمرده؟ گفت چطور مگر؟ گفتم می‌رود سرزمین کشف می‌کند اما چرا نمی‌آید این‌جا را کشف کند؟ بعد من می‌رفتم داد می‌زدم آقای کریستف کلمب چرا نمی‌آیید ما را کشف کنید؟ گریس دم‌کلفت. گریس دم‌کلفت. آدم یاد ماموت‌ها می‌افتد. اما من که آدم نیستم. برای همین یاد ماموت‌ها نمی‌افتم. یاد دای‌ناسور! می‌افتم. بعدش هم یاد دایی ناصر خودم که از نسل زبان بسته‌هاست. داداش ناصرم مظلوم است. افتاده است توی آن شهر غریب. می‌خواهی دخترش را برات بگیرم. نه، مادر. به جدت اگر دروغ بگویم آقاداداش. نره‌غول، خجالت بکش. خوب می‌کشم. تا می‌بینمش این دست و پام شروع می‌کند به لرزیدن…
کتاب صوتی دنیای سوفی
فلسفه در ذهن بسیاری از ما یادآور چیست؟ چهره‌ای جدی، ابروهای درهم، ریش‌های انبوه احاطه کرده‌ی لب‌هایی که در هم گره شده‌اند و از هم باز نمی‌شوند. مشتی که سفت به چانه‌ی زیر این ریش‌ها تکیه داده است.
بسیاری از ناظران این چهره، کنجکاوند که بروند و به صاحبش سلامی کنند، بپرسند که مشکل چیست؟ در چه فکری است؟ چرا ناراحت یا عصبی به نظر می‌رسد؟ اغلب اوقات ناظران جرات پرسیدن از فلسفه و درگیری با او را ندارند. البته دیدن افرادی همتای خود که جرات به خرج داده و از فلسفه سوالاتی کرده‌اند و جز به زبان‌هایی نامفهوم، پاسخی نگرفته‌اند نیز آن‌ها را از این کار منصرف می‌کند.
کتاب‌هایی مانند دنیای سوفی در چنین شرایطی به کار می‌آیند. نامه‌ها و نوارهای ویدئویی آلبرتو ناکس که سوفی ۱۵ ساله را به پیش می‌برند، دست خوانندگان را گرفته و آرام آرام با ابعاد متفاوت و متنوع آن فیگور جدی، یعنی فلسفه در طول تاریخ آشنا می‌کنند. در چنین روندی ترس از فلسفه فروریخته و خوانندگان دقیق پس از اتمام کتاب، با انبوهی سوالات و مسائل ذهنی آشنا شده، به سراغ مطالعه‌ی بیشتر و خوانش دقیق‌تر دغدغه‌های ذهنی خود می‌روند.
این درست است که یوستین گردر، نویسنده‌ی نروژی که فارغ التحصیل فلسفه و الهیات است، کتاب را بیشتر برای افراد عادی غریبه با فلسفه و حتی بیشتر برای نوجوانان نوشته است؛ اما، این کتاب برای افراد تحصیل کرده در فلسفه، و دیگر رشته‌های مرتبط هم می‌تواند کارکرد مرور دانسته‌های خود در قالب یک داستان جذاب را داشته باشد. حتی می‌تواند نمونه‌‌ی نوع کار برای دغدغه‌ی بسیاری از فیلسوفان گذشته و معاصر، برای درگیر کردن فلسفه با افراد عادی باشد.
بسیاری از افراد جدی در فلسفه، به همین دلیل بر کتاب نقدهای قابل تاملی داشته‌اند، مبنی براینکه کتاب می‌تواند باعث توهم دانایی و آشنایی با فلسفه را به خوانندگان ناآشنا بدهد و باعث شود که این افراد دیگر هیچگاه تا پایان عمر سراغ خوانش جدی‌تر فلسفه نروند، یا حتی به نمونه‌های مشابه خو بگیرند و هیچگاه توان و حوصله‌ی به دست گرفتن آثار کلاسیک و دشوار فلسفه را نداشته باشند.
آیا چیزی هست که همه به آن علاقه‌مند باشیم؟ آیا چیزی هست که مربوط به همه – صرف نظر که کی هستند و کجای جهان زندگی می‌کنند – باشد؟ آری، سرفی عزیز، مطالبی هست که قطعا مورد علاقه همگان است. و موضوع بحث دوره آموزشی ما دقیقا همینهاست.
کتاب صوتی چشمهایش
زمانی که بزرگ علوی، به عنوان یکی از ۵۳ نفر (با اغماض اولین محفل متشکل جریان چپ ایرانی) در زندان به سر می‌برد، کمتر کسی تصور می‌کرد که این فعال سیاسی جوان، پرشور و تحصیل‌کرده در خارج از کشور، که در خانواده‌ای سیاسی و مشروطه‌خواه به دنیا آمده بود، در حدود ده سال بعد، یکی از ماندگارترین عاشقانه‌های فارسی را بنویسد.
با این حال، این ماجرا چندان هم دور از انتظار نبود؛ چراکه، بزرگ علوی از صمیمی‌ترین و نزدیک‌ترین دوستان صادق هدایت بود و همراه با او بخشی از گروه ادبی ربعه (گروهی از ادیبان جوان که در رقابت با ادیبان سنتی تشکیل شده بود. دو عضو دیگر اصلی این گروه، مجتبی مینوی و مسعود فرزاد بودند.)
اهمیت این دوستی در آنجاست که در آثار هر دو فرد، سیاست، زندگی‌های شخصی، عشق، باورهای خرافی، سنت‌های سرکوب‌گر و بسیاری از دیگر وجوه انسانی درهم‌می‌آمیزند. البته قطعا سویه‌ی عاشقانه در آثار هدایت طنین بلندتری دارد و سیاست در آثار علوی پررنگ‌تر است؛ به همین دلیل، رمان چشمهایش در میان آثار خود بزرگ علوی نیز اثری بی‌همتا به شمار می‌رود؛ چراکه، در آن عشق به قدرتمندترین شکل ممکن با سیاست پیوند می‌خورد.
داستان چشمهایش مربوط به مرگ استاد نقاشی است در تبعید. تابلویی از چشم‌هایی متعلق به زنی از او باقی مانده است که همگان را کنجکاو کرده است تا صاحب چشم‌ها را بشناسند. یک ناظم مدرسه درجستجوی یافتن صاحب چشم‌ها برمی‌آید و در این مسیر، ابعاد گفته‌نشده‌ی بسیاری از زندگی و فعالیت سیاسی در ایران را پیش چشم خوانندگان می‌گشاید.
در چشمهایش، برای اولین بار در ادبیات ایران ما با تلفیق سبک پلیسی و معمایی با داستانی عاشقانه روبروییم. هم‌چنین کتاب به لحاظ تاریخی اثری است بسیار بااهمیت؛ چراکه، برای اولین بار از فعالیت سیاسی زنان در ایران صحبت می‌شود. هم‌چنین، از دیگر نکات مهم کتاب، این است که ستایش مبارزه با استبداد و تلاش برای آزادی، در جای‌جای کتاب به چشم می‌خورد؛ اما، در عین حال، نویسنده به ترسیم چهره‌ای قدیس‌وار و قهرمان از فعالان سیاسی نپرداخته و درجای‌جای کتاب، ضمن ارائه‌ی تصویری واقعی از ایشان، نقدهایی جدی بهشان وارد می‌کند، و همین نگاه واقعی است که بسیاری را به صرافت گمانه‌زنی پیرامون الگوگیری شخصیت کتاب از زندگی کمال‌الملک یا تقی ارانی انداخته است. به عبارت بهتر می‌توان گفت این کتاب همزمان در ژانر ادبیات و زندگینامه قرار گرفته است.
کتاب صوتی چمشهایش توسط یکی از محبوب‌ترین گویندگان کتاب‌های صوتی؛ آرمان سلطانزاده، به اجرا درآمده است. لحن نمایشی و فضاسازی‌های سلطانزاده به خوبی هر شنونده‌ای را وارد فضای کتاب کرده و تمام تصاویر کتاب را برایش زنده می‌کند. ناشر کتاب صوتی چشمهایش نیز نشر آوانامه است.
همیشه قوای متضادی مرا از یکسو به سوی دیگر کشانده و من نتوانسته‌ام دل و جان فدای یک طرف بکنم و طرف دیگر را از خود برانم. بدبختی من در همین است. همیشه دودل بوده‌ام. همیشه با یک پا به طرف سراشیبی و با پای دیگر رو به بلندی رفته‌ام و در نتیجه وجود من معلق بوده است.
کتاب صوتی آرزوهای بزرگ
این کتاب اثر نویسنده برجسته انگلیسی چارلز دیکنز است. دیکنز همواره در آثار خود تلاش می‌کرد تا سیمای فقر و وضعیت اسف بار طبقه کارگر در انگلستان را نشان دهد و نویسنده‌ای برای فقیران و ضعیفان باشد. از سوی دیگر او نگاهی منفی به انقلاب صنعتی و گسترش شهر نشینی داشت. کتاب آرزوهای بزرگ داستان زندگی فردی به نام پیپ از هفت سالگی تا سی و چند سالگی اوست. پیپ در این داستان نقش راوی را نیز دارد و برای ما داستان‌هایی را تعریف می‌کند که سبب تغییر در زندگی او شده است. شخصیت جدید او مرهون مواجهه‌اش با انسان‌های گوناگونی بوده که بر سر راهش قرار گرفته‌اند. مشکلات پیپ مشکلات امروز ماست به همین خاطر می‌توانیم با این اثر کلاسیک ارتباط برقرار کنیم و خودمان را جای شخصیت‌های داستان قرار دهیم. نکته جالب توجه آنجاست که مالکیت و به دست آوردن ثروت نمی‌تواند شخصیت درونی انسان‌ها را تغییر دهد و رسیدن به خودآگاهی نیازمند طی مسیری بسیار طولانی است. بسیاری از منتقدان این کتاب چارلز دیکنز را خوش ساخت ترین اثر او می‌دانند. پیپ هنگامی که هفت سالبه است در قبرستان با فردی مجرم و مرموز روبرو می‌شود و پس از آن انسان‌های دیگری به زندگی‌اش می‌آیند و داستان شکلی پیچیده به خود می‌گیرد.
چارلز دیکنز نویسنده و فعال اجتماعی بریتانیایی قرن نوزدهم بود. او در دورانی زندگی می‌کرد که بازار آزاد گسترش چشمگیری یافته بود و مردم آن را به عنوان اثر شکوفایی یاد می‌کردند. وقتی چارلز کودک بود پدرش بر اثر ورشکستگی مالی به زندان افتاد. به همین خاطر چارلز نیز طعم فرق را چشید و در سنین نوجوانی به کاری طاقت فرسا در کارخانه مشغول شد. پس از طی دوران سخت نوجوانی او در سن بیست سالگی اولین تجربه‌های ادبی خود را آغاز کرد و به روزنامه نگاری، نمایشنامه نویسی و خلق داستان‌های جدید پرداخت. اما زندگی کودکی او بر آثارش نقش بسته بود. به همین دلیل است که در همه کتاب‌های دیکنز عنصر فقر حضور پررنگی دارد.شاید برایتان جالب باشد که به علت توصیف دقیق و دراماتیک فضاها و شخصیت‌ها تاکنون بیش از دویست فیلم از آثار این نویسنده اقتباس شده است.
کتاب صوتی ملت عشق
کتاب ملت عشق، تالیف الیف شافاک نویسنده فرانسوی- ترک است. کتاب ملت عشق این نویسنده توانسته به پرفروش ترین اثر ادبی متعلق به کششور ترکیه در سطح جهان تبدیل شود. کتاب ملت عشق دو داستان موازی را با یک دیگر پیش می‌برد. بخشی از داستان در قونیه عهد مولانا اتفاق می‌افتد و به شرح دیدارها و احوال شمس و مولانا از زوایای مختلف اشاره دارد و بخش دیگر کتاب به دوران معاصر مربوط است. یک زن که با دندان پزشک مشهوری ازدواج کرده احساس می‌کند که در زندگی‌اش عشق را تجربه می‌کند و این حس او را عذاب می‌دهد. به همین خاطر در جستجوی رسیدن به آرامش است. این دو داستان به ظاهر مجزا، خط واحدی را دنبال می‌کنند و در نهایت به یک دیگر می‌رسند.
کتاب ملت عشق دو سال پیاپی بعد از انتشار تبدیل به پرفروش‌ترین کتابِ ایران شد و توانست مخاطبان بسیاری را به خود جلب کند. البته شهرت این کتاب فقط محدود به ایران نیست و ترجمه‌های انگلیسی این کتاب نیز در سراسر جهان بسیار مورد توجه واقع شده است.
کتاب صوتی ملت عشق نیز چندی پس از انتشار نسخه الکترونیک این کتاب با صدای پروین محمدیان توسط انتشارات آوانامه به بازار عرضه شد. بی‌شک نسخه صوتی ملت عشق نیز برای کسانی که دنبال کتاب‌های صوتی پرفروش هستند بسیار جذاب خواهد بود.
