کتاب‌هایی که شما را به تاریخ‌ سریال خاتون می‌برد!

آیا داستان سریال خاتون واقعی است؟

یکی از سریال‌های محبوب این روزهای شبکه نمایش خانگی سریال خاتون به نویسندگی و کارگردانی تینا پاکروان است. داستان سریال خاتون در دهه ۲۰ ایران و سال ۱۳۲۰ آغاز شده است. سالی که به خاطر جنگ‌جهانی دوم کشور ایران یکی از دردناک‌ترین دوره‌های تاریخی خود را می‌گذارند. اشغال ایران توسط نیروهای متفقین در این سال و ناکارآمدی دولت مرکزی و حضور اشغالگران روس و انگلیس در شمال و جنوب شاکله کشور را از هم پاشیده بود و یکی یکی شهرهای شمال و جنوب توسط سربازان شوروی و انگلیس اشغال شد و یکی از تلخ‌ترین دوره‌های تاریخی این سرزمین رقم خورد. رضا شاه – شاه وقت ایران – با فشار متفقین و به ویژه بریتانیا استعفا داد و عملا نیروهای ارتش و زمام کشورداری به دست اشغالگران افتاد.

سریال خاتون نیز سرآغاز خود را همین بزنگاه تاریخی قرار داده است و ما در قسمت‌های اول و دوم شاهد بمباران هوایی ایران توسط شوروی هستیم. تینا پاکروان داستان‌ها و شخصیت‌های اصلی این سریال را بر اساس اشخاص و اتفاقات واقعی نوشته و مثلا شخصیت اصلی داستان با الهام از زندگی شخصی به نام بی‌‌بی مریم بختیاری – ملقب به خاتون- نگاشته شده است.

نقش خاتون بختیاری را نگار جواهریان بازی می‌کند، او در این سریال نقش زنی جسور، بی‌پروا، آزادی‌خواه و مبارز را بر عهده دارد که در کشاکش اشغال ایران به نیروهای مبارز با اشغالگران کمک می‌کند.

• پایان سریال زخم کاری؛ شروع اقتباس‌های تازه 

از سوی دیگر نقش مقابل او یعنی همسرش، سرهنگ شیرزاد ملک است که نقش او را اشکان خطیبی ایفا می‌کند. سرهنگ ملک که در ابتدا فردی میهن‌پرست به نظر می‌رسد و از اشغالگران بیزار است کم‌کم به خاطر ترس از دست دادن جان و مقام خویش روش و منشش را تغییر می‌دهد.

روز دوشنبه ۲۳ شهریور، ششمین قسمت از سریال خاتون پخش شد که در این قسمت نیز فرازهای دیگری از مبارزات مردمی با اشغالگران و خسارات وارده و کشتار مردم بی‌دفاع توسط آنان را شاهد بودیم.

همانطور که اشاره شد سریال خاتون بر اساس داستان‌ها و شخصیت‌های واقعی ساخته شده است. یکی دیگر از این شخصیت‌ها، فهمیه اکبر است که در قسمت اول سریال نقش او را غزل شاکری بر عهده داشت.

فهمیه اکبر اصالتا مازندرانی بود که در آذرماه ۱۲۹۶ در تهران به دنیا آمد، او یادگیری موسیقی را در کشور شوروی آغاز کرد و پس از مراجعت به ایران به شاگردی استاد مرتضی‌خان محجوبی درآمد،‌ پس از ازدواج با محسن خان اکبر به گیلان مهاجرت کرد و بیست سال از زندگی خود را صرف پژوهش و تحقیق در آواها و آداب و رسوم گیلان کردد. او به جز اجرای آواز و سرودن ترانه کتاب طباخی گیلانی هم نوشت که شامل دستورپخت غذاهای محلی گیلان بود. در قسمت اول سریال خاتون غزل شاکری در سکانسی‌ کوتاه نقش فهمیه اکبر را ایفا کرد.

به جز خاتون و فهمیه اکبر زنان شجاع و آزادی‌خواه دیگری نیز در این سریال به تصویر کشیده شده‌اند از جمله پروین – دوست خاتون – که نقش او را ستاره پسیانی ایفا کرده است و در راه مبارزه علیه اشغال و دیکتاتوری کشته می‌شود.

کتاب‌های تاریخی درباره اشغال ایران توسط متفقین

درباره دهه بیست و اشغال ایران کتاب‌هایی نوشته شده که خواندن آنها کمک می‌کند تا بیشتر با این بخش از تاریخ که کمتر درباره آن صحبت شده آشنا شویم و بستر تاریخی، اجتماعی و فرهنگی سریال خاتون را بیشتر بشناسیم. در عین حال این کتاب‌ها کمک می‌کند محک بهتری برای دیدن این سریال و نقد سریال خاتون داشته باشیم.

کتاب تحولات اجتماعی سیاسی ایران ۱۳۲۰- ۱۳۵۷

همانطور که از نام این کتاب مشخص است موضوع آن تحولات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دهه بیست ایران و بررسی تاثیرات جنگ جهانی دوم و همچنین روند شکل‌گیری و تاثیرات جنبش‌های آزادی‌خواه و تحول‌خواه در ایران است. مجتبی مقصودی نویسنده این کتاب آن را در سه فصل نوشته و  موضوع اصلی کتاب ریشه‌یابی و زمینه‌شناسی سقوط رضا شاه پهلوی است. وقایعی چون تبعید رضاشاه و جانشینی محمدرضا،‌ انتصاب محمدعلی فروغی به نخست‌وزیری، و موضوعاتی چون فعالیت‌های گروه‌های سیاسی، سندیکاها، نقش مطبوعات و جنبش‌های اجتماعی در آن بازتاب یافته است که می‌تواند تصویری بسیار واضح از تاریخی که در سریال خاتون به آن پرداخته شده نشان دهد.

نکات کلیدی تاریخ روابط خارجی ایران ۱۳۲۰-۱۳۵۷

این کتاب که توسط نشر تیسا منتشر شده حاوی نکات کلیدی تاریخ روابط خارجی ایران در عصر مدرن است. متن این کتاب در واقع تلخیصی از دو کتاب ارزشمند دیگر این دوره یعنی کتاب‌های سیاست خارجی ایران نوشته هوشنگ مهدوی و کتاب روابط خارجی ایران اثر علیرضا ازغندی است. باید در نظر داشت که یک دوره سی و هفت ساله در این کتاب بررسی شده و حاوی نکات بسیار ارزشمندی درباره، شخصیت‌ها، سمت‌ها، وقایع تاریخی، عملکردها و پیامدهای گوناگون آن است. با توجه به حجم این کتاب می‌توان گفت مناسب برای کسانی است که به مطالعه جدی‌تر و آکادمیک‌تر تاریخ علاقه دارند.

پادکست پرچم سفید

اما اگر فرصت خواندن کتاب‌های تاریخی سنگین را ندارید قسمتی از پادکست پرچم سفید کاری از احسان طریقت به جنگ جهانی دوم اختصاص دارد. قسمت «جنایت جنگ جهانی دوم» پادکست پرچم سفید روایتی کامل و جامع از اتفاقات جنگ جهانی دوم از متفقین تا متحدین را ارائه می‌دهد و شما می‌توانید این قسمت پادکست را به رایگان در فیدیبو بشنوید.

آخرین کتابی که در این فهرست پیشنهادی قرار دارد کتاب «ایران بین دو انقلاب» اثر یرواند آبراهامیان است.

ایران بین دو انقلاب

بازه تاریخی این کتاب گسترده‌تر از دوران اشغال ایران و از زمان قاجار تا مشروطه و انقلاب اسلامی است. این یکی از مهم‌ترین کتاب‌های یرواند آبراهامیان است که در آن رویدادهای پس از مشروطه و حتی روی کار آمدن دولت رضاشاه نیز تحلیل شده است. در این کتاب می‌توانید ردپای انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ و رویدادهای منجر به آن را نیز پیدا کنید.